του Emile Hokayem
Το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας στην κουρδική περιοχή του Ιράκ (kRI) είναι ένα ακόμη πλήγμα στην καταρρέουσα τάξη της Μέσης Ανατολής.
Το μετά το ISIS Levante είναι ήδη θέατρο για αντιπαλότητες χαμηλής έντασης, έτοιμο να εκραγεί σε πλήρη σύγκρουση.
Οι Κούρδοι του Ιράκ, όπως και οι ομόλογοί τους στη Συρία, στην Τουρκία και στο Ιράν, στερούνται εδώ και καιρό πολιτικά και πολιτισμικά δικαιώματα και έχουν δεχθεί ισχυρή καταστολή από τις κεντρικές κυβερνήσεις. Αλλά από το 1991, έχουν επωφεληθεί με μεγαλύτερα επίπεδα αυτονομίας, σε αντίθεση με τους Κούρδους οπουδήποτε αλλού. Απέκτησαν ακόμη περισσότερη ελευθερία μετά την αμερικανική εισβολή το 2003 στη χώρα, η οποία οδήγησε στη δημιουργία ενός ομόσπονδου κράτους. Έκτοτε έχουν καθιερώσει μια σχετικά ασφαλή και ευημερούσα περιοχή, προσελκύοντας Άραβες, Γιαζίντις και άλλους μετανάστες που προσπαθούν να ξεφύγουν από το χάος και τη βία που έπληξε το υπόλοιπο Ιράκ.
Κάτω από την επιφάνεια ωστόσο, παραμένουν βαθιές διαφορές μεταξύ των Κούρδων. Η Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) αντιμετωπίζει πολιτική δυσλειτουργία, όπως και κατηγορίες για διαφθορά και κατάχρηση εξουσίας. Οι μεγάλες οικογένειες κυριαρχούν στην πολιτική της. Αλλά η υπεράσπιση του κράτους μπορεί κάλλιστα να φέρει όλες τις κουρδικές δυνάμεις μαζί. Ο ενθουσιασμός για την ανεξαρτησία έχει αυξηθεί σταδιακά τις τελευταίες εβδομάδες, παρά και ίσως λόγω των περιφερειακών και δυτικών προσπαθειών να πειστεί ο Massoud Barzani, ο πρόεδρος της KRG, να ακυρώσει ή τουλάχιστον να αναβάλει το δημοψήφισμα. Πολλοί Κούρδοι αισθάνονται απογοητευμένοι από το κρατικό σύστημα του Ιράκ και της Μέσης Ανατολής, και ο αγώνας κατά του ISIS τους έχει δώσει μια νέα αίσθηση σκοπού. Για πολλούς, τώρα είναι η σωστή ώρα να πιέσουν για ανεξαρτησία.
Η απομόνωση αφήνει το Κουρδιστάν ευάλωτο
Το δημοψήφισμα δεν είναι νομικά δεσμευτικό -ανοίγοντας χώρο για κάποια θαρραλέα και πολύ αναγκαία διπλωματία- αλλά είναι ακόμη πιθανό να αλλάξει τη δυναμική της περιοχής. Η KRI έχει λίγους συμμάχους και πολλούς εχθρούς. Το Ιράν, η Τουρκία, οι κεντρικές κυβερνήσεις του Ιράκ, οι πολιτοφυλακές των ιρακινών σιιτών και το συριακό καθεστώς, θεωρούν όλοι ότι ένα ανεξάρτητο ιρακινό Κουρδιστάν είναι απαράδεκτο. Η KRI ίναι σχετικά αδύναμη και ευάλωτη απέναντι σε τόσους και τέτοιους εχθρούς. Το πετρέλαιο που παράγει, φεύγει μέσω Τουρκίας. Ο εναέριος χώρος της μπορεί να κλείσει εύκολα. Η οικονομία της μπορεί να διαλυθεί. Ένας αποκλεισμός δεν θα ήταν τέλειος, αλλά θα δημιουργούσε αρκετή ζημιά.
Έχοντας ακόμη νωπές τις νίκες εναντίον του ISIS, ο Ιρακινός πρωθυπουργός Haider al-Abadi έχει καταδικάσει τον Barzani και το δημοψήφισμα σε μια επίδειξη εξουσίας. Τα λόγια του χρησιμεύουν επίσης για να αποτρέψουν τις κατηγορίες της αδυναμίες από τους Σιίτες αντιπάλους του, που είναι πρόθυμοι να αποτρέψουν την κουρδική απόσχιση και να διατηρήσουν σε αραβικά χέρια την πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή του Κιρκούκ.
Τα περιφερειακά κράτη θα θελήσουν να πιέσουν την KRI, έτσι ώστε να αποφύγουν με τη σειρά τους παρόμοιες εξελίξεις στη δική τους περιοχή. Η Συρία, η Τουρκία και το καθεστώς του Assad, έχουν κοινό στόχο την συγκράτηση και αποδυνάμωση της PYD, μιας κουρδικής πολιτοφυλακής που λειτουργεί ως η ραχοκοκαλιά της αμερικανικής εκστρατείας εναντίον του ISIS αλλά είναι βραχίονας του ΡΚΚ, που έχει εξεγερθεί στην Τουρκία. Το Ιράν ανησυχεί για τη δική του εδαφική ακεραιότητα και για το ότι ένα κουρδικό κράτος στο Ιράκ, και πιθανώς αργότερα στη Συρία, θα λειτουγήσει ως προθάλαμος για μια δυτική παρουσία. Κατά ειρωνικό και ίσως αντί-παραγωγικό τρόπο, το Ισραήλ ήταν το μόνο κράτος που υποστήριξε δημοσίως την κουρδική προσπάθεια.
Υπάρχει αξιοσημείωτη δυτική συμπάθεια για τους Κούρδους, που γεννιέται από ενοχές, δέος για την επιμονή τους και τη συγκριτική πρόοδό τους και ευγνωμοσύνη για τον καθοριστικό τους ρόλο στον αγώνα εναντίον του ISIS. Αλλά αυτή η θέρμη πιθανότατα είναι ανεπαρκής για να εμποδίσει τις περιφερειακές προσπάθειες για την τιμωρία των κουρδικών φιλοδοξιών. Εάν οι σχέσεις με την Τουρκία και με άλλους γείτονες επιδεινωθούν, οι αποκλεισμοί είναι μια πιθανη συνέπεια -με πιο επώδυνα μέτρα, συμπεριλαμβανομένης και στρατιωτικής δράσης.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ
capital.gr
