Τι επισημαίνει η αμερικανική εταιρία αναλύσεων για τις μεταρρυθμίσεις στην Ένωση.
Του συνεργάτη του Stratfor, Wolfgang Klapper
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι γεμάτη με αλληλεπικαλυπτόμενα προβλήματα. Η κρίση του ευρώ, οι αποκλίνουσες πολιτικές για τη Ρωσία και την Τουρκία, τα σχέδια για την παράτυπη μετανάστευση, ο αυξανόμενος εθνικισμός, η τρομοκρατία και ο ευρωσκεπτικισμός είναι μόνο λίγα (από τα προβλήματα)- για να μην αναφέρουμε και το Brexit. Με όλα αυτά τα θέματα να συσσωρεύονται, δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι ορισμένοι ηγέτες της ΕΕ θεωρούν ότι το ευρωπαϊκό σχέδιο βρίσκεται στο χείλος της διάλυσής του. Όπως το έθεσε ο πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου MartinSchulzτο 2015, «η αποτυχία της Ευρώπης αποτελεί ρεαλιστικό σενάριο». Όμως, καθώς πολλοί θεωρούν ότι η κατάρρευση της Ένωσης αποτελεί μια πραγματικότητα, δύο πολιτικά πρόσωπα έχουν εμφυσήσει την απαραίτητη αισιοδοξία για το μέλλον της Ευρώπης.
Κοινό όραμα για μεταρρύθμιση
Το ευρύ φάσμα των προτάσεων που περιέγραψαν στις πρόσφατες ομιλίες τους ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jean-ClaudeJunckerκαι ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν δεν ήταν μόνο ολοκληρωμένες, αλλά και εντυπωσιακά παρόμοιες. Στις 13 Σεπτεμβρίου στο Στρασβούργο, ο Junckerπαρουσίασε ένα χρονοδιάγραμμα για μια πιο ενιαία, ισχυρή και δημοκρατική ένωση. Μεταξύ πολλών πρωτοβουλιών για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι πιο σημαντικές ήταν η σύναψη νέων συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών, η ψηφιοποίηση και η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Επίσης πρότεινε οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να έχουν διακρατικό χαρακτήρα. Πέρα από τις εσωτερικές πολιτικές της Ένωσης, , ο κ. Junckerζήτησε τη δημιουργία υπηρεσίας για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής αμυντικής δύναμης και την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στο μπλοκ.
Σχεδόν δύο βδομάδες αργότερα, ο νεοεκλεγείς Macronεπανέλαβε την ανάγκη η ΕΕ να γίνει πιο δημοκρατική και κυρίαρχη. Κατά τη διάρκεια κεντρικής ομιλίας στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης στο Παρίσι, ο Γάλλος πρόεδρος παρουσίασε τον εαυτό του ως τον βασικό αρχιτέκτονα της εξέλιξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με τα όσα είπε, η Ένωση αντιδρά πολύ αργά σε ζητήματα που ανακύπτουν, συμπεριλαμβανομένου του ακροδεξιού εθνικισμού, του απομονωτισμού και του αντιμεταναστευτικού συναισθήματος. Η πρόγνωσή του: μια αναζωογονημένη και ολοκληρωμένη Ευρώπη. Μια ευρωπαϊκή αστυνομική δύναμη για τα σύνορα, μια ευρωπαϊκή αρχή ασύλου και μετανάστευσης, ένας ευρωπαίος εισαγγελέας εναντίον της τρομοκρατίας, μια ευρωπαϊκή δύναμη επέμβασης και ένας ευρωπαϊκός οργανισμός πολιτικής προστασίας θα αποτελούσαν –όλα αυτά- κινήσεις προς την κατεύθυνση του οράματός του για την Ένωση. Επιπλέον, για να γίνει το ευρωπαϊκό προτζεκτ πιο ουσιαστικό στην καρδιά και το μυαλό των πολιτών της, ο Macronτόνισε την ανάγκη μεταρρύθμισης της επικρατούσας γραφειοκρατίας της Ένωσης, μειώνοντας τον αριθμό των Ευρωπαίων Επιτρόπων από 28 σε 15.
Εκεί όπου οι προτάσεις των δύο ηγετών διαφέρουν σημαντικά είναι ο οικονομικός προσανατολισμός των προτάσεων Macronκαι το κίνητρο πίσω από αυτές: να κερδίσει τη γερμανική στήριξη. Ο Γάλλος πρόεδρος έχει υποστηρίξει ότι οι μακροοικονομικές αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να συντονίζονται καλύτερα με τους νόμους περί επιχειρήσεων και πτώχευσης και ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν ευρωπαϊκά κοινωνικά ταμεία. Εκτός από τη μείωση της ανεργίας, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, ο Macronστοχεύει επίσης να καλύψει το κενό μεταξύ των δομών ελάχιστης αμοιβής σε ολόκληρη την ήπειρο.
Για να υπάρξει μέγιστος αντίκτυπος, ο πρόεδρος προγραμμάτισε προσεκτικά την ομιλία του. Αντί να προσπαθήσει να επηρεάσει την έκβαση των γερμανικών εκλογών της 24ης Σεπτεμβρίου, ο Macronέκανε την ομιλία του δύο ημέρες μετά το τέλος τους, ώστε να συμπέσει με το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης στο Βερολίνο. Η απόφασή του ήταν σημαντική. Η Γαλλία, εξάλλου, συνεχίζει να στηρίζεται στη Γερμανία ως στενός σύμμαχος για την υλοποίηση των απαραίτητων και εκτεταμένων ευρωπαϊκών μεταρρυθμίσεων, όπως συνέβαινε και πριν από δεκαετίες όταν οι δυο τους θεωρούνταν ως η «ευρωπαϊκή μηχανή». Με αυτό το πνεύμα συνεργασίας, ο Macronτάχθηκε υπέρ της ανανέωσης της ιστορικής συνθήκης των Ηλυσίων περί φιλίας των δύο χωρών στις αρχές της επόμενης χρονιάς, στην 55η επέτειο της.
Χαρτογραφώντας την πορεία προς το μέλλον
Λαμβάνοντας υπόψη τις μεγάλες επιφυλάξεις και τα εμπόδια, οι προτάσεις των ηγετών για την οικονομία, το περιβάλλον, την άμυνα και την εξωτερική πολιτική ενδέχεται να μην υλοποιηθούν στο εγγύς μέλλον – ειδικά επειδή ορισμένοι απαιτούν ομόφωνη απόφαση για τη μεταρρύθμιση της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Επιπλέον, πολλά από τα σχέδια του Junckerκρίθηκαν υπερβολικά φιλόδοξα. Η επέκταση της συνθήκης Σένγκεν, η τοποθέτηση ενός ευρωπαίου υπουργού οικονομικών και η χρήση του ευρώ ως νόμισμα για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μερικά μόνο από τα σχήματα που έχουν ελάχιστες πιθανότητες να ευοδώσουν άμεσα.
Αλλά, για το μεγαλύτερο μέρος του, ήταν θετική η αποδοχή του οράματος που μοιράζονται Junckerκαι Macron, και οι συζητήσεις σχετικά με την υλοποίησή του δείχνουν ότι η διαδικασία συστηματικότερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης βρίσκεται σε εξέλιξη. Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ έχει ήδη εκφράσει την υποστήριξή της για το σχέδιο και τη στενότερη συνεργασία με τη Γαλλία, παρά το γεγονός ότι δεν μπορεί επισήμως να απαντήσει στις προτάσεις έως ότου σχηματιστεί νέα κυβέρνηση στο Βερολίνο. Φυσικά, η σύνθεση αυτής της κυβέρνησης μπορεί να παρουσιάσει τις δικές της δυσκολίες, καθώς πιθανότατα θα συμπεριλάβει και τους ελεύθερους δημοκράτες, οι οποίοι μπορεί να μην επιθυμούν να υποστηρίξουν μερικές από τις ιδέες του Macron.
Παρόλα αυτά, εν μέσω εμποδίων η Ευρωπαϊκή Ένωση με επιτυχία προώθησε τη συνεργασία και τους στενότερους δεσμούς. Χρειάζεται μόνο να υπενθυμίσουμε την αποτελεσματική απάντηση της Ένωσης στην αρχική αδυναμία επικύρωσης της ευρωπαϊκής συνταγματικής συνθήκης που οδήγησε στη Συνθήκη της Λισαβόνας ή τις δυσκολίες της επανένωσης της Γερμανίας που άνοιξαν την πόρτα για τη δημιουργία του ευρώ και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Σήμερα, και οι δύο ομιλίες έχουν εξυπηρετήσει το σκοπό τους: να ξεκινήσουν οι συζητήσεις για μεγαλύτερη ολοκλήρωση και περιγράψουν συνοπτικά τα μεγάλα σχέδια μεταρρύθμισης, που η Ευρώπη χρειάζεται απεγνωσμένα. Εκείνο που περιμένουμε να δούμε είναι σε ποιο βαθμό θα υπερισχύσουν οι ελπίδες των Juncker και Macron για την πολιτική και οικονομική ανανέωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
