Τι προοιωνίζει το προσχέδιο του πολυετούς Budget, σύμφωνα με την αμερικανική εταιρεία αναλύσεων
Μετά από εβδομάδες σκέψης, το πρώτο σχέδιο του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού είναι επιτέλους εδώ. Στις 2 Μαΐου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της για τον επόμενο πολυετή προϋπολογισμό της Ένωσης, ο οποίος θα είναι σε ισχύ από το 2021 έως το 2027. Η πρόταση ενδέχεται να δημιουργήσει μια πολιτική καταιγίδα στο εσωτερικό της Ένωσης, επειδή αγγίζει πολύ ευαίσθητους τομείς πολιτικής, όπως οι γεωργικές επιδοτήσεις και τα διαρθρωτικά ταμεία. Σε μια περίοδο που η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει ήδη τον εσωτερικό κατακερματισμό, ο νέος προϋπολογισμός θα μπορούσε να αποτελέσει μια ακόμη πηγή τριβών μεταξύ των κρατών μελών.
Για αρχή, η Επιτροπή επιθυμεί έναν ελαφρώς μεγαλύτερο προϋπολογισμό. Η πρόταση ζητά προϋπολογισμό ύψους 1,135 δις ευρώ (σε τιμές 2018) σε δεσμεύσεις από τα κράτη-μέλη, ποσό που αντιστοιχεί στο 1,11% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για μια αύξηση από τον προηγούμενο προϋπολογισμό, ο οποίος αντιπροσώπευε μόνο το 1% του ΑΕΕ της Ένωσης. Η αύξηση θα προκαλέσει την αντίδραση όσων συνεισφέρουν στον καθαρό προϋπολογισμό, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι στη Βόρεια Ευρώπη. Χώρες όπως η Ολλανδία, η Δανία και η Σουηδία διαμαρτύρονται για την αύξηση της εθνικής συνεισφοράς στον κοινό προϋπολογισμό, αναφέροντας ότι μια μικρότερη Ευρωπαϊκή Ένωση (δηλαδή χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο) θα πρέπει κατά συνέπεια να έχει μικρότερο προϋπολογισμό. Η Επιτροπή προτείνει επίσης τη σταδιακή κατάργηση των εκπτώσεων που λαμβάνουν από τον προϋπολογισμό χώρες όπως η Αυστρία, η Δανία, η Σουηδία, η Ολλανδία και η Γερμανία. Οι κυβερνήσεις της Ολλανδίας και της Δανίας έχουν ήδη επικρίνει τον προτεινόμενο προϋπολογισμό.
Όσον αφορά στις προτεραιότητες για τις δαπάνες της Ένωσης, το σχέδιο προτείνει τη μείωση κατά περίπου 5% των δαπανών για τις γεωργικές επιδοτήσεις και για τα ταμεία συνοχής, αυξάνοντας παράλληλα τις δαπάνες σε τομείς, όπως η διαχείριση των συνόρων, η άμυνα, η μετανάστευση και η ψηφιακή οικονομία. Αυτό αντικατοπτρίζει τα μεταβαλλόμενα πολιτικά συμφέροντα της Ένωσης, που καθοδηγούνται από την πρόσφατη μεταναστευτική κρίση, τις διαδοχικές τρομοκρατικές επιθέσεις και τον φόβο της Ευρώπης ότι στην ψηφιακή οικονομία θα την ξεπεράσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα. Οι προτάσεις ωστόσο θα δημιουργήσουν αντιπαραθέσεις. Οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες, όλες είναι καθαροί αποδέκτες των διαρθρωτικών ταμείων, πιθανότατα θα διαμαρτυρηθούν για τις περικοπές στην περιοχή, ενώ τα γεωργικά λόμπι σε χώρες, όπως η Γαλλία, είναι σίγουρο θα αντιταχθούν στις περικοπές στις γεωργικές επιδοτήσεις. Επιπλέον, τα αγροτικά ταμεία και τα ταμεία συνοχής είναι πολιτικά ευαίσθητα θέματα στο εσωτερικό πολλών κρατών μελών, την ώρα που διάφορες λαϊκίστικες δυνάμεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις προτεινόμενες περικοπές για να επιτεθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σε μια αμφιλεγόμενη κίνηση, η Επιτροπή πρότεινε επίσης τη σύνδεση της εκταμίευσης των ευρωπαϊκών κονδυλίων με τη δέσμευση των κρατών μελών να σέβονται το κράτος δικαίου. Η Επιτροπή επιθυμεί να θεσπίσει κανονισμό που θα της επιτρέπει να αναστέλλει, να μειώνει ή να περιορίζει τα ευρωπαϊκά κονδύλια για τα μέλη που δεν τηρούν τους κανόνες της Ένωσης. Ο ίδιος ο κανονισμός θα πρέπει να εγκριθεί από μια “ειδική πλειοψηφία” των μελών της ΕΕ, δηλαδή οποιονδήποτε συνδυασμό χωρών που περιλαμβάνει το 55% του συνολικού αριθμού των κρατών μελών και αντιπροσωπεύει το 65% του συνολικού πληθυσμού της Ένωσης. Εάν ο κανονισμός εγκριθεί, η Επιτροπή θα έχει τη δυνατότητα να επιβάλλει κυρώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να παρακωλυθούν μόνο από μια ομάδα χωρών που αντιπροσωπεύουν το 35% του πληθυσμού της Ένωσης (αυτό που είναι γνωστό στην ΕΕ ως «μειοψηφία αρνησικυρίας»).
Η ιδέα αυτή σίγουρα θα προκαλέσει αναταραχές στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, καθώς οι χώρες σ’ αυτές τις περιοχές θα αποτελέσουν τους πιο πιθανούς στόχους του νέου συστήματος τιμωρίας. Σύμφωνα με το ισχύον σύστημα, οι κυρώσεις που συνδέονται με το κράτος δικαίου απαιτούν ομόφωνη ψήφο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πρόταση αυτή δείχνει ότι η Επιτροπή επιθυμεί να ξεπεράσει αυτό το πρόβλημα, αλλά η λύση θα μπορούσε να έρθει με το κόστος της αποξένωσης πολλών κρατών μελών, δεδομένου ότι η ομοφωνία θεωρείται από πολλούς ως η ύστατη προστασία της εθνικής τους κυριαρχίας.
Το νέο αυτό έγγραφο είναι μόνο ένα σχέδιο και, στις επόμενες εβδομάδες, η Επιτροπή θα παρουσιάσει πρόσθετες λεπτομέρειες αναφορικά με τις προτεραιότητες στις δαπάνες και με το μέλλον συγκεκριμένων ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Μόνο τότε τα κράτη μέλη θα κατανοήσουν πλήρως τι σημαίνει το σχέδιο αυτό τα ίδια (σ.σ. τα κράτη μέλη), καθώς προκύπτει μια σαφέστερη εικόνα των νικητών και των χαμένων του προϋπολογισμού. Μόλις αποκαλυφθούν όλες οι λεπτομέρειες, τα κράτη μέλη θα δουλέψουν για να διαπραγματευθούν, να τροποποιήσουν και να εγκρίνουν τον προϋπολογισμό – μια διαδικασία που απαιτεί ομοφωνία. Η Επιτροπή δήλωσε ότι επιθυμεί να εγκριθεί ο προϋπολογισμός μέχρι τον Μάιο του 2019, πριν από τις επόμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα των ζητημάτων που είναι στο τραπέζι και των διαιρέσεων εντός της Ένωσης, ο στόχος αυτός θα αποδειχθεί πολύ φιλόδοξος.
