Μια (τελευταία) ευκαιρία για την Ευρώπη
Είναι οι ολλανδικές εκλογές η «λυδία λίθος» για την υπόλοιπη Ευρώπη;
Ένα καλύτερο των εκτιμήσεων αποτέλεσμα για τα ευρωσκεπτικιστικά και λαϊκιστικά κόμματα στις σημερινές εκλογές στην Ολλανδία θα είχε περιορισμένο αντίκτυπο σε ό,τι αφορά τη στήριξη των ευρωσκεπτικιστών στην Ευρώπη, σύμφωνα με όσα εκτιμά η Capital Economics.
Οι δημοσκοπήσεις για τις σημερινές εκλογές δείχνουν ότι η στήριξη προς τον ακροδεξιό Κόμμα για την Ελευθερία (PVV ) έχει μειωθεί σημαντικά. Ενδέχεται, ωστόσο, να λάβει μεγάλο ποσοστό των ψήφων, ενώ και άλλοι ευρωσκεπτικιστές αναμένεται να μπουν στη Βουλή. Παρ’ όλα αυτά, πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν λόγοι για τους οποίους οι δημοσκοπήσεις θα αποδειχθούν ανακριβείς.
Το πρόβλημα αξιοπιστίας των δημοσκοπήσεων φάνηκε στο δημοψήφισμα για το Brexit και στην εκλογή του Donald Trump. Ένας από τους βασικούς λόγους που οι δημοσκοπήσεις πέφτουν έξω είναι η αύξηση των αναποφάσιστων ψηφοφόρων. Για παράδειγμα, δημοσκοπήσεις στη Μ. Βρετανία δείχνουν ότι το 40% των ψηφοφόρων άλλαξαν κόμμα το 2015 σε σύγκριση με μόλις 13% κατά μέσο όρο από τη δεκαετία του ’60. Η φθίνουσα πορεία της συσπείρωσης των ψηφοφόρων σε συγκεκριμένα κόμματα αποτελεί πανευρωπαϊκό φαινόμενο και δυσκολεύει τις προβλέψεις για το τελικό αποτέλεσμα. Οι δημοσκόποι αναγκάζονται να προβλέψουν τις μετακινήσεις των ψηφοφόρων, όμως όσο αυξάνεται το ποσοστό των αναποφάσιστων, οι ανακριβείς προβλέψεις οδηγούν σε ανακριβείς δημοσκοπήσεις.
Στον απόηχο του Brexit και της νίκης του Donald Trump, ένα καλύτερο του αναμενόμενου αποτέλεσμα για τους ευρωσκεπτικιστές στην Ολλανδία, θα μπορούσε κατά συνέπεια να σημαίνει ότι οι δημοσκοπήσεις διαρκώς υποτιμούν τη δυναμική του εθνικιστικού ρεύματος στις τάξεις των αναποφάσιστων. Μήπως ένα τέτοιο αποτέλεσμα μπορεί να δώσει ώθηση στους λαϊκιστικές ανά την Ευρώπη;
Ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας Mark Rutte δείχνει να πιστεύει ότι μπορεί. Μέσα στην εβδομάδα δήλωσε ότι οι ψηφοφόροι θα πρέπει να εμποδίσουν το ντόμινο του λαϊκισμού. Και υπάρχουν συνδετικοί κρίκοι μεταξύ των λαϊκιστών και των ευρωσκεπτικιστών. Αρκετά κόμματα πραγματοποίησαν κοινό συνέδριο τον περασμένο Ιανουάριο και είχαν παρόμοιες απόψεις για το μεταναστευτικό και την εθνική ταυτότητα.
Όμως υπάρχουν και σαφείς διαφορές μεταξύ των κομμάτων αυτών. Σε σύγκριση με το PVV, το Εθνικό Μέτωπο (FN) δίνει μεγαλύτερο βάρος σε οικονομικά ζητήματα. Θέλει να βγάλει τη Γαλλία από το ευρώ και να εφαρμόσει προστατευτικές πολιτικές. Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων της Ιταλίας θέλει επίσης να εγκαταλείψει το ευρώ για λόγους ανταγωνιστικότητας, αλλά σε αντίθεση με το FN επιθυμεί να μειώσει το μέγεθος του δημοσίου. Στο μεταξύ, η αντίθεση του κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία για το ευρώ βασίζεται σε θέματα όπως η διάσωση των υπερχρεωμένων χωρών, αντί για τις εγχώριες οικονομικές συνθήκες. Συνεπώς, ενώ οι ψηφοφόροι σε άλλες χώρες ενδεχομένως πιστεύουν ότι τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα αποτελούν μία πιο βιώσιμη επιλογή στην περίπτωση που το PVV σημειώσει επιτυχία, οι διαφορές μεταξύ των κομμάτων δείχνουν ότι τα εθνικά ζητήματα θα συνεχίσουν να αποτελούν τον πιο καθοριστικό παράγοντα υποστήριξης τους.
Επιπλέον, τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα αντιμετωπίζουν διαφορετικά εμπόδια στην προσπάθειά τους να μπουν στην κυβέρνηση. Στην Ολλανδία, το εκλογικό σύστημα της αναλογικής εκπροσώπησης αποτελεί δίκοπο μαχαίρι για το PVV. Από τη μία, του δίνει μία μεγάλη ευκαιρία να γίνει το πρώτο κόμμα. Στον αντίποδα, το πολύ χαμηλό όριο για την είσοδο στη Βουλή συνεπάγεται ότι και άλλα αντικαθεστωτικά κόμματα αποτελούν μία καλή επιλογή για τους ψηφοφόρους που θέλουν να αντιδράσουν ενάντια στο κατεστημένο. Το υψηλότερο όριο εισόδου στην Ιταλία σημαίνει ότι το Κίνημα των Πέντε Αστέρων μπορεί τελικά να κερδίσει περισσότερες έδρες από αυτές που δείχνουν οι δημοσκοπήσεις. Όμως στη Γαλλία, το σύστημα των δύο γύρων αποτελεί μεγάλο μειονέκτημα για το κόμμα της Marine Le Pen. Κατά συνέπεια, παρά το γεγονός ότι εμφανίζει μεγαλύτερο ποσοστό από το PVV, το FN θα καταλήξει να έχει μικρότερο αριθμό εδρών.
Ακόμη και αν δεν υπάρχει άμεση διασύνδεση της στήριξης σε ευρωσκεπτικιστικά κόμματα διαφορετικών χωρών, θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί σχετικά με τις μακροπρόθεσμες συνέπειες στην περίπτωση που τα κόμματα αυτά κερδίσουν σε μία ή δύο χώρες. Αν η έξοδος της Μ. Βρετανίας από την Ε.Ε. σημαίνει ότι άλλες χώρες θα δεχτούν μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών, τότε μπορεί να ενισχυθεί το ρεύμα των ευρωσκεπτικιστών. Και στην περίπτωση που τα ολλανδικά και γερμανικά κόμματα που αντιτίθενται στις διασώσεις κρατών καταφέρουν να μπλοκάρουν την ελάφρυνση χρέους για την Ελλάδα, οι επενδυτές ίσως αρχίσουν να αμφισβητούν το αν συνεχίζει να υπάρχει η πολιτική δέσμευση για την παραμονή άλλων υπερχρεωμένων χωρών στην Ευρωζώνη.
Η άνοδος των ευρωσκεπτικιστών δείχνει ότι δεν θα υπάρξει επαρκής στήριξη για περαιτέρω ενοποίηση ή αμοιβαιοποίηση των κινδύνων. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα, συγκεκριμένες οικονομίες να συνεχίσουν να πασχίζουν υπό το βάρος του ευρώ και οι κίνδυνοι εξόδου δεν αναμένεται να απομακρυνθούν.
