Αρκετές παγίδες φαίνεται να κρύβει το μόλις 9 σελίδων έγγραφο που ετοίμασε ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε και το παρέδωσε χθες προς τις δύο πλευρές για μελέτη και υποβολή παρατηρήσεων.
Πίσω από τη βασική αρχή και η οποία θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική, που είναι η οικοδόμηση ενός νέου συστήματος ασφάλειας για την επανενωμένη Κύπρο και το οποίο θα αντικαταστήσει το υφιστάμενο σύστημα του 1960, αρχίζουν να υπεισέρχονται διάφορα στοιχεία τα οποία προκαλούν προβληματισμό στη Λευκωσία.
Μέσα από την περιπλοκότητα ενός κειμένου εννέα σελίδων, ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε επιχείρησε εντέχνως να κρύψει τις βρετανικές νάρκες που έστρωσε σε συνεργασία με το Λονδίνο. Η πρώτη ανάγνωση που έγινε χθες και σύμφωνα με την ενημέρωση της πολιτικής ηγεσίας, φαίνεται πως υπάρχουν σημεία τα οποία χρίζουν ιδιαίτερης προσοχής και ορισμένα εκ των οποίων έχουν σημειωθεί από την ελληνοκυπριακή πλευρά.
Πιο χαρακτηριστικό από τα επίμαχα σημεία του κειμένου η Συνθήκη εφαρμογής της λύσης την οποία θα κληθούν να υπογράψουν οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις –δηλαδή Ελλάδα, Τουρκία και Βρετανία– και η Ενωμένη Κύπρος.
Στο έγγραφο, υπό τον τίτλο «Οδηγός για τις διαπραγματεύσεις για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις στο Κραν Μοντάνα», επισυνάπτεται ο κατάλογος με τις ερωτήσεις και τους μηχανισμούς επίλυσής τους, όπως καταρτίστηκε από τους τεχνοκράτες στο Μον Πελεράν 3. Ξεκαθαρίζεται ότι σκοπός του εγγράφου είναι να δώσει το πλαίσιο που θα οδηγεί τις διαπραγματεύσεις στην ασφάλεια και τις εγγυήσεις ώστε να διευκολύνει το αμοιβαία αποδεκτό αποτέλεσμα που πρέπει να προκύψει από τη Σύνοδο.
Σύμφωνα με πηγή της ελληνοκυπριακής πλευράς, η χρησιμότητα του εγγράφου είναι –πέραν της καθοδόγησης των συζητήσεων– να λειτουργήσει ως μέτρηση της προόδου. Ωστόσο τα κόμματα που έχουν ενημερωθεί από τον Ανδρέα Μαυρογιάννη για το περιεχόμενο του εγγράφου, σημειώνουν πως ο κ. Άιντε μέσα από το κείμενό του επιχειρεί να καθοδηγήσει τη διαπραγμάτευση προς την κατεύθυνση που ο ίδιος θέλει. Σημειώνεται πως η δομή είναι τέτοια, ώστε ακολουθώντας τα διάφορα στάδια της διαπραγμάτευσης να κινηθούν προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.
Στα θετικά του κειμένου τα οποία σημειώνει η κυβερνητική πλευρά, είναι η αρχή πως η ασφάλεια της μιας κοινότητας δεν θα πρέπει να είναι σε βάρος της ασφάλειας της άλλης. Υπογραμμίζεται επίσης η σημαντικότητα των κεφαλαίων της ασφάλειας και των εγγυήσεων ως προς την προσπάθεια για επίτευξη συνολικής συμφωνίας, όπως επίσης και στο κατά πόσο το τελικό σχέδιο λύσης θα γίνει αποδεκτό από τον λαό στα δημοψηφίσματα. Τονίζεται επίσης ότι παρόλο που δεν είναι αντικείμενο των διαπραγματεύσεων, η λύση θα πρέπει να καλύπτεται από το ευρύτερο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και να λαμβάνει υπόψη την ιδιότητα της Κύπρου ως κράτος μέλος της ΕΕ και των Ηνωμένων Εθνών. Όπως επίσης ότι η λύση θα πρέπει να εδράζεται στις αρχές της ΕΕ.
Οι πυλώνες και τα ερωτηματικά
Γίνεται αναφορά και στην παράλληλη διαπραγμάτευση των κεφαλαίων, με μία εποικοδομητική ασάφεια. Αναφέρεται συγκεκριμένα πως, όπως αποφασίστηκε στη Διάσκεψη της Γενεύης, σύμφωνα και με τη διακήρυξη της 11ης Φεβρουαρίου, η συζήτηση των εκκρεμούντων ζητημάτων στα υπόλοιπα κεφάλαια θα συνεχίσει παράλληλα από τις δύο πλευρές.
Βάση του εγγράφου είναι η προεργασία σε τεχνοκρατικό επίπεδο που έγινε στον Μοντ Πελεράν 3, η καταγραφή δηλαδή των ερωτημάτων που συγκροτούν το θέμα της Ασφάλειας. Ενώ όμως τα ερωτήματα παρατίθενται αυτούσια σε ειδικό παράρτημα, ο κ. Άιντε προχωρεί και σε διαπιστώσεις, στηριζόμενος σε εισηγήσεις και ερωτήματα που έθεσε το Λονδίνο.
Διαχωρίζει την ασφάλεια σε τέσσερις πυλώνες – Εσωτερική ασφάλεια, εξωτερική ασφάλεια, ασφάλεια εφαρμογής της λύσης και συνταγματική ασφάλεια.
Προχωρεί στη συνέχεια σε διαπίστωση, για την ανάγκη μίας νέας Συνθήκης Εφαρμογής της λύσης, η οποία όπως αναφέρεται θα αντικαταστήσει τις υφιστάμενες συνθήκες. Πρόκειται –σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες– για πρόταση του Λονδίνου, το οποίο προφανώς ανέλαβε στο Μοντ Πελεράν να βάλει από το παράθυρο τις εισηγήσεις του Νορβηγού διπλωμάτη. Φαίνεται πως είναι στα πλαίσια αυτής της συνεργασίας που ο κ. Άιντε ανάλωσε δύο παραγράφους για τη συνθήκη εφαρμογής της λύσης την οποία θα υπογράψουν οι 3 εγγυήτριες δυνάμεις και η Ενωμένη Κύπρος και βεβαίως όχι η Κυπριακή Δημοκρατία. Στο εν λόγω κείμενο δεν περιλαμβάνεται οποιαδήποτε αναφορά που έχει να κάνει με τη συνθήκη εγκαθίδρυσης της ΚΔ.
ΣΥΜΦΩΝΟ ΦΙΛΙΑΣ
Όπως συναφώς πληροφορούμαστε στο κείμενο γίνεται αναφορά στο θέμα της αποχώρησης των ξένων στρατευμάτων (των κατοχικών) που κινείται στη βάση της πρότασης του ΥΠΕΞ της Ελλάδας Νίκου Κοτζιά. Μια πρόταση η οποία είναι στη βάση της συμφωνίας για την αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων από την ανατολική Γερμανία το 1991. Όμως περιλήφθηκε – όπως λένε οι πληροφορίες μας – και αναφορά για την Αυστρία μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο όπου τα συμμαχικά κατοχικά στρατεύματα είχαν αναχθεί σε ενδιαφερόμενα μέρη όμως χωρίς δικαίωμα εμπλοκής.
Οι παρατηρήσεις των πλευρών (βασικά ε/κ και τ/κ) θα δοθούν στον αξιωματούχο των Ηνωμένων Εθνών μέχρι την Παρασκευή προκειμένου ο ίδιος (όπως τουλάχιστον υποσχέθηκε) να τις καταγράψει στο τελικό έγγραφο μέχρι τη Δευτέρα πριν από την έναρξη της Διάσκεψης στο Κραν Μοντάνα.
Σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, ο κ. Άιντε διαχωρίζει το έγγραφό του σε τέσσερις πυλώνες: Εσωτερική Ασφάλεια, Εξωτερική Ασφάλεια, Ασφάλεια Εφαρμογής της λύσης και Συνταγματική Ασφάλεια. Αυτό που φαίνεται να προκαλεί ανησυχία στη Λευκωσία –και το οποίο επισημάνθηκε χθες και από κόμματα στη διάρκεια των ενημερωτικών επαφών του διαπραγματευτή Ανδρέα Μαυρογιάννη– είναι η αναφορά σε Συνθήκη Εφαρμογής της λύσης. Σύμφωνα με πληροφορίες από διπλωματικούς και πολιτικούς κύκλους, πρόκειται για πρόταση του Λονδίνου η οποία προέκυψε μετά από συνεννόηση με τον Νορβηγό διπλωμάτη.
Όπως αναφέρεται στο έγγραφο, τη Συνθήκη Εφαρμογής της λύσης θα την υπογράψουν οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις –Ελλάδα, Τουρκία και Βρετανία– μαζί με την Ενωμένη Κύπρο. Σύμφωνα με πληροφορίες μας, η ε/κ πλευρά προτίθεται να καταθέσει επιφυλάξεις επί του συγκεκριμένου σημείου καθώς εξαφανίζεται η Κυπριακή Δημοκρατία.
Ο Μουσταφά Ακιντζί πάει στην Άγκυρα για να λάβει νεότερες εντολές στη βάση και του εγγράφου Άιντε. Των επαφών Ακιντζί στην τουρκική πρωτεύουσα θα προηγηθούν διαβουλεύσεις της τ/κ διαπραγματευτικής ομάδας υπό τον Οζντίλ Ναμί.
Χθες ξεκαθάρισε και η συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Κραν Μοντάνα η οποία θα είναι υποβαθμισμένη σε σχέση με τη Διάσκεψη της Γενεύης τον Γενάρη. Θα εκπροσωπηθεί από τον πρώτο αντιπρόεδρο της Κομισιόν, Φρανς Τίμερμανς.
