Επιστρέφει την Πέμπτη 6 Ιουλίου στο Κραν Μοντανά – Εντονο παρασκήνιο το τελευταίο διήμερο
Η επιστροφή του Αντόνιο Γκουτέρες στο Κραν Μοντάνα την Πέμπτη 6 Ιουλίου κρίνεται ως η ύστατη προσπάθεια να διασωθεί η διαδικασία των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπήρξε έντονο παρασκήνιο τις τελευταίες δύο ημέρες από όλες τις πλευρές ώστε να επιστρέψει στην Ελβετία ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ.
Φαίνεται ότι η Αθήνα και η Λευκωσία θεωρούν πως μόνο ο κ. Γκουτέρες μπορεί να βοηθήσει ώστε να υπάρξει μετακίνηση της Άγκυρας από τις άτεγκτες θέσεις της σε ασφάλεια και εγγυήσεις. Από την άλλη πλευρά, η Άγκυρα και ενδεχομένως το Λονδίνο εκτιμούν ότι μέσα από την παρουσία του κ. Γκουτέρες θα μπορέσει να πειστεί η ελληνοκυπριακή πλευρά να εμφανιστεί πιο διαλλακτική σε ζητήματα όπως η εκ περιτροπής Προεδρία.
Η συζήτηση μετά την έλευση του Γενικού Γραμματέα αναμένεται να κινηθεί σε ορισμένους άξονες που ο ίδιος φέρεται να έθεσε κατά την αρχική παρουσία του στο Κραν Μοντάνα. Σύμφωνα με όσα έχουν κυκλοφορήσει και έχουν δημοσιοποιηθεί και στον κυπριακό Τύπο, το πλαίσιο που είχε παρουσιάσει ο κ. Γκουτέρες αναφερόταν στην ανάγκη τερματισμού του δικαιώματος επέμβασης και της Συνθήκης Εγγυήσεως, με την παράλληλη σύσταση ενός μηχανισμού που θα εμπλέκει και παράγοντες εκτός Κύπρου. Σημείωνε δε ότι οι εγγυήτριες δυνάμεις δεν μπορούν να παρακολουθούν την εφαρμογή των υποχρεώσεών τους.
Σε ό,τι δε αφορά στα στρατεύματα, μιλούσε για έναρξη μείωσης αυτών από την πρώτη ημέρα της λύσης και στη συνέχεια για τη σταδιακή απομάκρυνσή τους εντός συμφωνημένου χρονοδιαγράμματος μέχρι να φτάσουν στους αριθμούς της παλαιάς Συνθήκης Συμμαχίας (όπερ σημαίνει
στα όρια της ΕΛΔΥΚ και της ΤΟΥΡΔΥΚ). Άφηνε δε ανοικτό το αν θα πρέπει να προβλεφθεί ρήτρα κατάληξης (sunset clause), όπως έχει τονίσει η Αθήνα, ή ρήτρα επανεξέτασης (review clause), όπως πιστεύει η Άγκυρα.
Από τις δημόσιες δηλώσεις είναι σαφές ότι υπάρχει εκατέρωθεν επιφυλακτικότητα. Ο κύπριος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης είναι συγκρατημένος από τη στιγμή που η τουρκική πλευρά δεν εμφανίζεται διατεθειμένη να μιλήσει με περισσότερες λεπτομέρειες για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις, με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου να ρίχνει κατά διαστήματα «λάδι στη φωτιά» με τις δηλώσεις του.
Την ίδια στιγμή – και παρά τα όσα θα μπορούσε να του καταλογίσει κανείς – ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς εμφανίζεται δικαιωμένος από τη στιγμή που η ασφάλεια και οι εγγυήσεις έχουν αναχθεί στο μείζον ζήτημα στο Κραν Μοντάνα. Θα πρέπει να αναγνωριστεί στην ελληνική αντιπροσωπεία ότι είναι ίσως η μόνη που έχει καταθέσει πιο ξεκάθαρες προτάσεις, όπως αυτή για έναν μηχανισμό επαλήθευσης στο ζήτημα των εγγυήσεων και της ασφάλειας, που έχουν καταγραφεί και με κάποια εξειδίκευση θα μπορούσαν να άρουν το αδιέξοδο.
Ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών σημείωσε μετά το πέρας των συνομιλιών της Τρίτης ότι είναι καλό που επανέρχεται ο κ. Γκουτέρες. «Υποβάλαμε», σημείωσε, «δέκα ερωτήματα όσον αφορά στη Συνθήκη Συμμαχίας και την παρουσία των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων, στα οποία ερωτήματα αναμένουμε κάποιος να μας απαντήσει. Τα ερωτήματα αυτά από την πλειοψηφία των πλευρών θεωρήθηκαν ορθά, σωστά και ως ο μόνος τρόπος για να προχωρήσουμε. Διότι κάποιοι κάνουν γύρω-γύρω από τα ζητήματα και δεν καταλήγουμε».
Ο κ. Κοτζιάς είπε επίσης ότι θα συσταθούν δύο ομάδες εργασίας για την ασφάλεια και την απομάκρυνση των στρατευμάτων. Η πρώτη ομάδα
εργασίας έχει ήδη συσταθεί και αναμένεται να συγκροτηθεί και η δεύτερη. Δεν είναι σαφές αν η Τουρκία συμφωνεί με τη σύσταση της δεύτερης ομάδας, αν και η Αθήνα είναι διατεθειμένη να στείλει στην Ελβετία στρατιωτικούς με εμπειρία σε θέματα της ΕΛΔΥΚ.
Επισήμανε ότι οι ανησυχίες ασφάλειας και των δύο πλευρών είναι σημαντικές και ο ίδιος υπεύθυνος να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες ασφάλειας των Τουρκοκυπρίων.
«Ήρθαμε με καλή θέληση» σημείωσε και πρόσθεσε: «Ξέρουμε τι θέλουμε. Έχουμε ανακοινώσει τις ‘κόκκινες γραμμές’. Πρέπει να ληφθεί η απόφαση για την τελική λύση αυτή την εβδομάδα. Δείχνουμε ευελιξία. Ωστόσο, δεν είδαμε αντίκρισιμα. Ενδέχεται να υπάρχουν άλλοι λόγοι γι’ αυτό. Υπάρχουν ακόμη διαρροές. Για να επιτευχθεί λύση πρέπει η άλλη πλευρά να ανταποδώσει στα θετικά βήματα μας».
Στο πλαίσιο αυτό, σημείωσε ότι «γίνει ή δεν γίνει εδώ, πρέπει να ληφθεί μια απόφαση», επισημαίνοντας ότι η παρουσία εκ νέου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες είναι αναγκαία, ώστε να συζητηθούν όλα τα θέματα σε μορφή πακέτου».
Το βράδυ της Τρίτης ανακοινώθηκε ότι ο γγ των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες επιστρέφει την Πέμπτη στο Κραν Μοντανά.
Ακόμη και σε περίπτωση που η διάσκεψη οδηγηθεί σε αδιέξοδο, θα ήταν καλό να δηλώσει «παρών» ο ΓΓ ΟΗΕ στην Ελβετία, εξήγησε.
Ο κ. Τσαβούσογλου, αναφερόμενος σε δηλώσεις του Νίκου Κοτζιά, είπε ότι«δεν ήρθαμε εδώ για να ικανοποιήσουμε την άλλη πλευρά», ενώ ασκώντας κριτική σε δηλώσεις του Νίκου Αναστασιάδη περί ευθυγράμμισης της Τουρκίας με πλαίσιο του ΟΗΕ, είπε χαρακττηριστικά:
«Όσοι έθεσαν φαιδρές προτάσεις δεν έχουν το δικαίωμα να ζητούν την ευθυγράμμιση της Τουρκίας». Και πρόσθεσε: «Μοιραστήκαμε από την πρώτη ημέρα τη συνολική πρόταση μας», αναφέροντας επίσης ότι το έγγραφο της τουρκικής πλευράς βρίσκεται σε συμφωνία με τις παραμέτρους του ΟΗΕ.
Ερωτηθείς για τη ρήτρα σχετικά με τον τερματισμό της παρουσίας του τουρκικού στρατού στην Κύπρο, είπε πως «αυτή η ρήτρα δεν υπάρχει ως ενδεχόμενο ούτε στα όνειρά μας». Δεν θα υπάρξει τέτοια ρήτρα επανέλαβε, τονίζοντας ότι τα τουρκικά στρατεύματα θα παραμείνουν στο νησί γιατί τα θέλουν οι Τουρκοκύπριοι.
«Γιατί η Τουρκία επιμένει τόσο να διατηρήσει τα επεμβατικά δικαιώματά της σε μια επανενωμένη Κύπρο, μέλος της ΕΕ; Θα κάνει χρήση τους; ρωτά μέσω twitter ο τομεάρχης Οικονομικών της ΝΔ, Γιώργος Κουμουτσάκος.
Δηλώσεις πριν την διάσκεψη
Σε τεντωμένο σκοινί βρίσκονται οι συνομιλίες για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά, όπως φάνηκε και από τις δηλώσεις του έλληνα υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, το πρωί της Tρίτης, λόγω της αδιάλλακτης στάσης της Τουρκίας.
Προσερχόμενος στην αίθουσα που διεξάγεται η διάσκεψη και ερωτηθείς από δημοσιογράφους για την χθεσινή ημέρα των συνομιλιών, ο κ. Κοτζιάς απάντησε: «Κάποια στιγμή θα σας διηγηθώ τι έγινε χθες και τι ομολόγησαν, μέσα από επίπονη συζήτηση, οι Τούρκοι για τις προθέσεις τους».
Σύμφωνα με πληροφορίες, κατά τη διάρκεια των χθεσινών συνομιλιών για τα ζητήματα των εγγυήσεων και της ασφάλειας ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, όταν ρωτήθηκε από τον έλληνα υπουργό Εξωτερικών γιατί η Τουρκία επιμένει στα επεμβατικά δικαιώματα, απάντησε πως δεν αποκλείεται στο μέλλον να χρησιμοποιήσει τον στρατό.
Επίσης τα βασικά στοιχεία των ελληνικών απαντήσεων σε ερωτήματα του Έιντε για θέματα ασφάλειας και εγγυήσεων είναι τα ακόλουθα:
Πώς θα είναι το σύστημα ασφάλειας μετά τη λύση;
Θα πρέπει να υπάρχει ένας μηχανισμός επαλήθευσης και παρακολούθησης, ο οποίος θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες ασφαλείας σχετικά με την εφαρμογή της λύσης.
Θα πρέπει να είναι διεθνής, χωρίς τις εγγυήτριες δυνάμεις, αντικειμενικός, τεχνικά καταρτισμένος με εμπειρογνωμοσύνη/εμπειρία σε θέματα επαλήθευσης και fact finding/επαλήθευσης και πραγματογνωμοσύνης (fact-finding).
Θα πρέπει να έχει μια ισχυρή εντολή, για να μπορεί να παρακολουθεί και να αξιοποιεί την εκτέλεση όλων των δεσμεύσεων από τις πλευρές. Θα προσφέρει βοήθεια, συμβουλευτική και τεχνική υποστήριξη, στην επίλυση των δυσκολιών που μπορεί να προκύψουν στην εφαρμογή της λύσης. Ως προς αυτό, ο ΟΗΕ θα πρέπει να έχει έναν βασικό ρόλο.
Επίσης, θα πρέπει να υπάρχει ένα σύμφωνο φιλίας, μια συνολική συνθήκη, με στόχο να συσφίξει τις φιλικές σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ της Κύπρου, της Τουρκίας και της Ελλάδας, σε ένα εύρος θεμάτων, όπως μετανάστευση, απειλές από τρομοκρατία, φυσικές καταστροφές κλπ. Το σύμφωνο αυτό δεν θα έχει στρατιωτική διάσταση
Τι συμβαίνει στο υφιστάμενο σύστημα ασφάλειας;
Θα πρέπει να τερματιστούν οι συνθήκες εγγυήσεων και ασφάλειας, ταυτόχρονα με την υιοθέτηση της λύσης, και θα πρέπει να υπάρχει μια συνθήκη για την απόσυρση των ξένων δυνάμεων από την εδαφική επικράτεια της Κύπρου.
Θα πρέπει να έχει η μορφή συνθήκης ένα χρονοδιάγραμμα για τις βασικές φάσεις αποχώρησης των στρατευμάτων και του εξοπλισμού τους, καθώς και τη συνεχή ροή τους.
Θα πρέπει να υπάρχει μια αρχή που να μπορεί να επαληθεύει και να παρακολουθεί την όλη διαδικασία και η οποία θα αναφέρεται στα μέρη, αλλά και στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
