Η Αγκυρα δεν ήταν διατεθειμένη να μετακινηθεί από τις κόκκινες γραμμές της
Γράφει ο Άγγελος Αθανασόπουλος
Ο κ. Αναστασιάδης είπε στον τούρκο υπουργό Εξωτερικών ότι χωρίς κατάργηση των εγγυήσεων και ένα χρονοδιάγραμμα αποχώρησης των στρατευμάτων δεν μπορεί βρεθεί λύση. Ο κ. Τσαβούσογλου υπήρξε κατηγορηματικός: «Εχω συγκεκριμένα όρια μέσα στα οποία μπορώ να διαπραγματευθώ και αυτά έχουν τεθεί από τον Ερντογάν. Δεν μπορώ να δεχθώ κατάργηση των εγγυήσεων και τα στρατεύματα δεν μπορούν να φύγουν προτού περάσουν 15 χρόνια. Μετά, το επανεξετάζουμε».
Σε ελληνοκυπριακούς κύκλους εκφράζονται δε ήδη ανησυχίες για το τι θα μπορούσε να συμβεί εν όψει της προγραμματισμένης για τις προσεχείς ημέρες γεώτρησης της γαλλικής Total στο Οικόπεδο 11 εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Θα μπορούσε η Αγκυρα να προκαλέσει θερμό επεισόδιο; Θα διακινδύνευε κάτι που θα προκαλούσε την ενόχληση της Γαλλίας ή θα επέλεγε μια εναλλακτική κίνηση, όπως να κάνει κάτι στο Οικόπεδο 6, το οποίο αμφισβητεί, ή στο κυπριακό έδαφος;
Για να συμβεί αυτό όμως, θα έπρεπε η Αγκυρα να δεσμευθεί, εγγράφως, ότι θα δεχόταν να εγκαταλείψει τα παρεμβατικά της δικαιώματα και τις εγγυήσεις, για τα οποία επέμενε να εφαρμόζονται σε όλη την επικράτεια της Μεγαλονήσου – ούτε καν μόνο στο τουρκοκυπριακό κρατίδιο. Ο κ. Τσαβούσογλου δεν έβαλε ποτέ την υπογραφή του σε κάτι τέτοιο, ακόμη και όταν αυτό του ετέθη από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Το σενάριο της μη συμφωνίας ήταν πλέον γεγονός.
Ο Εσπεν Μπαρθ Αϊντε, ο ειδικός σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, που σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες υπέπεσε σε σειρά λαθών εκνευρίζοντας σχεδόν όλες τις πλευρές, υπογράμμιζε ότι αν και ο προϊστάμενός του μίλησε για τερματισμό των εγγυήσεων, δεν είχε δηλώσει πότε πρέπει να γίνει αυτό.
Το ζήτημα της αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων υπήρξε το έτερο «αγκάθι» των συνομιλιών του Κραν Μοντάνα. Ο κ. Τσαβούσογλου δεν δέχθηκε ποτέ να βάλει σε έγγραφο οποιαδήποτε συγκεκριμένη πρόταση για στρατεύματα προς αποχώρηση, ουσιαστικά παίζοντας με τις λέξεις και μιλώντας είτε για «δραστική απόσυρση» είτε για «αξιοσημείωτο αριθμό» προς απόσυρση.
Η Αγκυρα είχε δε ουσιαστικά επιστρέψει στην Επιτροπή Παρακολούθησης που προέβλεπε το Σχέδιο Αναν και δεχόταν μόνο να συζητήσει κάποιου είδους «ρήτρα επανεξέτασης» της παρουσίας των κατοχικών στρατευμάτων, χωρίς όμως να ομιλεί για οριστική απόσυρση.
Από τη στιγμή που οι Τούρκοι δεν δεσμεύονταν έστω επί ενός ποσοστού αποχώρησης (π.χ. 75% ή 80%), το αίτημα Τσαβούσογλου για ευελιξία ηχούσε κενό περιεχομένου. Επίσης, η συζήτηση για έναν μηχανισμό εφαρμογής και παρακολούθησης της αποχώρησης που θα αναφερόταν απευθείας στον Γενικό Γραμματέας, ιδέα που έβαλε στο τραπέζι ο κ. Κοτζιάς, δεν έγινε ουσιαστικά ποτέ δεκτή για συζήτηση από την Αγκυρα.
Οι σκληρές τουρκικές θέσεις διανθίστηκαν με το αίτημα να υπάρχει νομική βεβαιότητα για την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων – όπερ σήμαινε ότι η ασφάλειά τους θα έπρεπε να διασφαλιστεί με μόνιμες παρεκκλίσεις που θα μετατρέπονταν σε πρωτογενές δίκαιο εντός ΕΕ. Ωστόσο, ο Νίκος Αναστασιάδης δεν μπορούσε να συνυπογράψει κάτι τέτοιο.
Ο κύπριος πρόεδρος, που δέχθηκε σκληρότατη κριτική στο Εθνικό Συμβούλιο, είχε προβεί σε μία γενναία πολιτική κίνηση με τις προτάσεις που παρουσίασε την Τετάρτη, θέλοντας να δείξει στην άλλη πλευρά ότι θα ήταν διατεθειμένος να ικανοποιήσει μεγάλο κομμάτι των αιτημάτων της σε εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού.
Ωστόσο, οι τουρκικές επιδιώξεις υπήρξαν μαξιμαλιστικές. Καμία κυπριακή κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να δεχθεί αναλογία 1 προς 1 στην ίση μεταχείριση τούρκων και ελλήνων υπηκόων στο κυπριακό έδαφος, στο πλαίσιο της επιμονής της Αγκυρας στο ζήτημα των τεσσάρων ελευθεριών. Οταν ο κ. Τσαβούσογλου έθεσε το αίτημα για αναλογία 1 προς 1, ο κ. Αναστασιάδης του αντιπρότεινε 4 προς 1 και εκεί η συζήτηση τελείωσε.
Την ίδια στιγμή, πολλοί θεωρούν ότι η Αγκυρα δεν εμφανίστηκε εποικοδομητική διότι αναμένει ανταλλάγματα από την ΕΕ, τα οποία δεν μπορεί να λάβει πριν από τις επερχόμενες γερμανικές και αυστριακές εκλογές.
Ο διάλογος για το Κυπριακό πάντως αναμένεται να μπει «στον πάγο» για απροσδιόριστο, προς το παρόν, διάστημα…