Συνέντευξη στον Θανάση Κουκάκη
Προχωρήστε άμεσα στις αποκρατικοποιήσεις και στη φορολογική μεταρρύθμιση, απαλλαγείτε από τον υπερμεγέθη δημόσιο τομέα και απελευθερώστε προϊόντα και υπηρεσίες, παροτρύνει την Ελλάδα ο Τσαρλς Νταλάρα, γενικός διευθυντής του Διεθνούς Χρηματοοικονομικού Ινστιτούτου (Institute of International Finance – IIF), σε συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ». Ο κ. Νταλάρα διαπιστώνει αλλαγή της κουλτούρας των Ελλήνων πολιτικών και προβλέπει επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές συντομότερα από ό,τι αναμένουν πολλοί παρατηρητές, θέτοντας ως προϋποθέσεις την περαιτέρω ισχυροποίηση της αξιοπιστίας της Ελλάδας και την εκδήλωση της απαραίτητης αλληλεγγύης εκ μέρους της ευρωζώνης και του ΔΝΤ.
Ο απερχόμενος γενικός διευθυντής του Διεθνούς Χρηματοοικονομικού Ινστιτούτου, ο οποίος αφυπηρετεί την 1η Φεβρουαρίου, έπειτα από 20 χρόνια στο τιμόνι του οργανισμού, κάνει μια ανασκόπηση της εμπλοκής του IIF στα ελληνικά πράγματα την τελευταία τριετία και στιγματίζει ως «μεγάλο λάθος» την απόφαση που έλαβαν Μέρκελ και Σαρκοζί τον Οκτώβριο του 2010 στην Ντοβίλ για την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στην ελληνική διάσωση, κάτι που, όπως τονίζει, οδήγησε σε τεράστιες πιέσεις τις αγορές κρατικού χρέους.
Κύριε Νταλάρα, πώς αποτιμάτε την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας σήμερα; Πώς αξιολογείτε τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές της χώρας; Είστε αισιόδοξος;
Πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει το 2013 μια θαυμάσια ευκαιρία να ανακάμψει. Ηδη η ελληνική κυβέρνηση έχει εδραιώσει ένα διαρκώς αυξανόμενο ποσοστό αξιοπιστίας, τόσο στις αγορές όσο και στις κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και νομίζω ότι στο πλαίσιο αυτό μπορεί να προχωρήσει με σθένος στις διαρθρωτικές δεσμεύσεις που έχει αναλάβει, όπως η φορολογική μεταρρύθμιση και οι ιδιωτικοποιήσεις. Ξέρω ότι ο Πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας και οι άλλοι υπουργοί είναι αποφασισμένοι να προχωρήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Τομείς όπως η είσπραξη των φόρων, η απελευθέρωση των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών και οι ιδιωτικοποιήσεις θα πρέπει να είναι στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης. Πιστεύω δε ακράδαντα ότι οι μειώσεις των μισθών στον δημόσιο τομέα, η αποκατάσταση της πιστοληπτικής δυνατότητας του ιδιωτικού τομέα αλλά και οι ιδιωτικοποιήσεις, όπως αυτή του ΟΠΑΠ και των υποδομών φυσικού αερίου, θα δημιουργήσουν μια νέα αίσθηση δυναμικής, ένα νέο momentum για την ελληνική οικονομία.
Μπορεί όμως η Ελλάδα να εξέλθει από την κρίση χωρίς την πρόσθετη στήριξη της Ευρώπης;
Ελπίζω πραγματικά ότι το 2013 οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα επανεξετάσουν την πρόσθετη βοήθεια που μπορούν να προσφέρουν στην Ελλάδα, είτε μειώνοντας περαιτέρω τα επιτόκια των δανείων που της έχουν χορηγήσει είτε εκτείνοντας τις διάρκειες των δανείων αυτών, όπου αυτό είναι δυνατόν. Κατά την άποψή μου το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πρέπει να συμμετέχει στη μείωση του κόστους δανεισμού της Ελλάδας και πρέπει να κατανοήσει ότι οι εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες στη χώρα απαιτούν χαμηλότερα επιτόκια από ό,τι το ΔΝΤ παρέχει σήμερα.
Και πότε θα επανεμφανιστούν οι επενδυτές;
Πιστεύω ότι κατά τη διάρκεια του 2013 οι επενδυτές θα επιστρέψουν στην Ελλάδα, όχι μόνον για χρηματοοικονομικές επενδύσεις, αλλά και για επενδύσεις στην πραγματική οικονομία. Και αυτό είναι το σημείο-κλειδί. Για τον λόγο αυτόν πρέπει να επιτευχθεί άμεσα πρόοδος στις ιδιωτικοποιήσεις. Η δε φορολογική μεταρρύθμιση είναι ζωτικής σημασίας για την προσέλκυση επενδύσεων, όπως και η πιστή εφαρμογή των δημοσιονομικών δεσμεύσεων. Σε κάθε περίπτωση πιστεύω ότι η Ελλάδα θα αποκαταστήσει την αξιοπιστία της και θα ανακτήσει σύντομα την πρόσβασή της στις κεφαλαιαγορές.
Θεωρείτε ότι η Ελλάδα θα επιστρέψει άμεσα στις αγορές;
Είναι δύσκολο να πει κανείς πότε η Ελλάδα θα επιστρέψει στις αγορές ομολόγων και δεν θα ήθελα να κάνω προβλέψεις για το θέμα αυτό, αλλά θεωρώ ότι θα είναι πιο γρήγορα από ό,τι αναμένουν πολλοί παρατηρητές. Ολα εξαρτώνται από τις ισχυρές επιδόσεις της Ελλάδας στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης, αλλά βεβαίως και από την πρόσθετη στήριξη που θα λάβει από τους πιστωτές του επίσημου τομέα. Πιστεύω ότι αυτοί οι παράγοντες θα καθορίσουν την επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές, αλλά σας τονίζω ξανά ότι δεν θέλω να κάνω συγκεκριμένες προβλέψεις σχετικά με το χρονοδιάγραμμα.
Πώς βλέπετε τα πράγματα για τις ελληνικές τράπεζες; Είστε αισιόδοξος για το μέλλον του ελληνικού τραπεζικού συστήματος;
Η τρέχουσα διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών είναι πολύ σημαντική. Το βάρος πρέπει να πέσει στην ομαλή επαναλειτουργία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, έτσι ώστε να συμβάλει στη χρηματοδότηση των μικρών και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεων και να στηρίξει τις προσπάθειες για τη βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας της χώρας. Πρέπει να τονίσω ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν πολύ καλή διαχείριση και πιστεύω ότι θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αποκατάσταση της ελληνικής οικονομίας.
Θα μπορούσατε να μας δώσετε κάποια περισσότερα στοιχεία για το πότε ξεκίνησαν οι επαφές σας με την ελληνική κυβέρνηση, οι οποίες τελικά είχαν ως αποτέλεσμα την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους;
Ηταν την άνοιξη του 2011 όταν αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε ότι η Ελλάδα είχε πιθανότατα ανάγκη από μια σημαντική μείωση του χρέους της προκειμένου να ξεφύγει από τις οικονομικές της δυσκολίες. Ετσι, οι συζητήσεις για μια σοβαρή απομείωση του χρέους έλαβαν χώρα πολύ ήσυχα και πολύ ανεπίσημα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2011, οπότε και εξετάστηκαν διαφορετικές επιλογές ως προς το σε ποια κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθούμε. Στη συνέχεια, στα τέλη της άνοιξης του 2011, και συγκεκριμένα τον Μάιο, μας προσέγγισαν οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης και μας ζήτησαν να οδηγήσουμε τους ιδιώτες πιστωτές σε συζητήσεις για μια πιθανή μείωση του ελληνικού χρέους.
Ωστόσο το IIF από τον Μάιο του 2010 ώς τον Ιούνιο 2011 δεν ήταν στην πρώτη γραμμή. Παράλληλα εκείνο το διάστημα πολλές τράπεζες της ευρωζώνης ξεφορτώνονταν μεθοδικά τα ελληνικά ομόλογα που κατείχαν στα χαρτοφυλάκιά τους.
Το IIF κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου ενθάρρυνε ενεργά τις τράπεζες να διατηρήσουν τις πιστώσεις τους προς την Ελλάδα και ενθαρρύναμε τις τράπεζές μας να διατηρήσουν την έκθεσή τους στη χώρα. Ημασταν αισιόδοξοι στο μεγαλύτερο μέρος του 2010 ότι η Ελλάδα θα ήταν σε θέση να ανακτήσει μέσω των μεταρρυθμίσεων τη δυναμική της, αν και ήμασταν αρκετά αμφιταλαντευόμενοι ως προς το πώς έπρεπε να προσεγγίσουμε την Ελλάδα. Εκείνη την εποχή υπήρξε πολλή συζήτηση για το αν η Ελλάδα έπρεπε να αφεθεί να σταθεροποιηθεί με ίδια μέσα. Η συζήτηση αυτή κόστισε πολλά στην Ελλάδα όσον αφορά στη σταθεροποίηση της κατάστασης. Ως αποτέλεσμα αυτής της αβεβαιότητας, η οικονομική κατάσταση συνέχισε να επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια του 2010 και στις αρχές του 2011. Εμείς είχαμε συνεργαστεί με την κυβέρνηση Παπανδρέου για την κινητοποίηση επενδυτών και είχαμε υποστηρίξει την όλη διαδικασία. Μάλιστα, το καλοκαίρι του 2010 η στρατηγική αυτή φάνηκε να αποδίδει καρπούς και πρέπει να επισημάνω ότι την εποχή εκείνη οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων μειώθηκαν.
Τι συνέβη το φθινόπωρο του 2010 και η κατάσταση επιδεινώθηκε;
Επειτα από τις αποφάσεις της Ντοβίλ, τον Οκτώβριο του 2010, οι ιδιώτες επενδυτές συνειδητοποίησαν ότι η Ελλάδα μπορεί να χρειαστεί κούρεμα του χρέους ώς ένα ορισμένο σημείο. Ηταν μεγάλο λάθος των κυβερνήσεων της ευρωζώνης να σηματοδοτήσουν τότε στην Ντοβίλ ότι θα κουρέψουν στο μέλλον ομόλογα ορισμένων κρατών που διακρατούσαν οι ιδιώτες επενδυτές. Οι αποφάσεις της Ντοβίλ άσκησαν μεγάλες πιέσεις στις αγορές κρατικών ομολόγων και ειδικά στην ελληνική αγορά.
Πολλοί υποστηρίζουν ότι η πρόταση για το πρώτο PSI, που προέβλεπε κούρεμα 21%, ήταν μια μπλόφα για να εντοπιστούν οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων, τους οποίους κανείς δεν γνώριζε. Συμφωνείτε με αυτό;
Οχι, δεν ήταν ποτέ μια μπλόφα. Και είναι λάθος να μιλάμε για πρόταση, καθώς επρόκειτο για μια συμφωνία μεταξύ των ιδιωτών πιστωτών και των αντισυμβαλλόμενων κρατών της ευρωζώνης. Νομίζω ότι τελικά αυτό που συνέβη ήταν ότι μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2011 η κατάσταση στην Ελλάδα επιδεινώθηκε τόσο γρήγορα, έτσι ώστε μεταξύ Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου συνειδητοποιήσαμε ότι πρέπει να ανοίξουν εκ νέου οι διαπραγματεύσεις.
