Ελευθερία στην οικονομία και ρεαλιστική μείωση των φόρων
Ένα απλό φορολογικό σύστημα: Μια συγκεκριμένη πρόταση
Του Φώτη Σαραντόπουλου
Από το 1975 ως το 2016 ψηφίστηκαν 250 φορολογικοί νόμοι. Κορόιδα Αμερικανοί. Εσείς, σε 240 χρόνια, φτιάξατε μόνο 10.
Κάποιοι νομίζουν ότι δεν έχουμε επενδύσεις λόγω υψηλής φορολογίας. Αυτή είναι μισή αλήθεια. Η φορολογία επηρεάζει μόνο τις εξωστρεφείς επιχειρήσεις. Όχι όλες.Το Lidl , που απευθύνεται στην εσωτερική αγορά, πληρώνει ίδιους φόρους με τον Σκλαβενίτη, είναι σε ίδια μοίρα.Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η φορολογική πολυνομία, που στο τέλος καταντά ανομία, προσθέτοντας στη διαφθορά και την αυθαιρεσία του κάθε Εφοριακού, που (και αυτός μέσα στη φυσιολογική πλέον άγνοιά του) ερμηνεύει τους Νόμους κατά το δοκούν. Με βάση ΠΟΛ που αλλάζουν κάθε τόσο. Είναι δυνατόν να ξεκινήσει κανείς μία σοβαρή επένδυση, όταν ξέρει ότι πριν ολοκληρωθεί θα έχουν αλλάξει οι Νόμοι;Σταθερότητα και απλότητα είναι οι δύο λέξεις – κλειδιά, αν θέλουμε επενδύσεις και ανάπτυξη.Δεν θα ασχοληθώ με το πώς και γιατί φτάσαμε ως εδώ. Αυτό που ενδιαφέρει είναι οι λύσεις. Και οι λύσεις θα βρεθούν με την εφαρμογή ενός σταθερού και απλού (απλούστατου ει δυνατόν) φορολογικού συστήματος.
Ελευθερία στην οικονομία
Η Ελλάδα (στοιχεία του 2015-16 που δυστυχώς χειροτερεύουν) έχει την 48η σε μέγεθος οικονομία του κόσμου, με βάση το ΑΕΠ (έχοντας πέσει 20 θέσεις από το 2008), και συνεχίζει να πέφτει, ενώ είναι 150ή στον κόσμο, με βάση τις συνθήκες του επιχειρείν. Δεν πάει στραβά ο γιαλός, εμείς αρμενίζουμε στραβά. Αντί να προσπαθούμε να ανεβούμε, κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας για να πάμε πιο κάτω. Όποιος ονειρεύεται να κάνει την Ελλάδα Βενεζουέλα ή Βόρεια Κορέα, ας βγει να το πει ανοιχτά. Όποιος δεν ξέρει τι θέλει, ας σωπαίνει.
Αν θέλουμε να χτυπηθεί η ανεργία, ας αφήσουμε τον κόσμο να δουλέψει!
Ας αφήσουμε να δημιουργηθούν επιχειρήσεις!
Δεν είναι δυνατόν να επιβάλλουμε στον μικρό επιχειρηματία να επιβαρύνεται με τόση γραφειοκρατία ούτε είναι λογικό να χρειάζεται ο περιπτεράς λογιστή και φοροτεχνικό. Δεκάδες χρόνια, ένας μαραγκός έφτιαχνε έπιπλα και ένας αγρότης παρήγαγε λάδι, πληρώνοντας και φόρους, χωρίς να κρατάει λογιστικά βιβλία …
Αυτή είναι η μεταρρύθμιση; Το να αποκτήσουν κλειδάριθμο και e-mail οι παππούδες και bar code τα περίπτερα; Μήπως είναι μεταρρύθμιση η τεκμαρτή φορολόγηση των ανέργων; Δεν μας λέτε και πόσοι φόροι μαζεύτηκαν από αυτά; Άξιζαν τα έξοδα και τον θυμό των φορολογουμένων;
Ξύπνα Ελλάδα! Αν θες να θρέψεις τα παιδιά σου, σταμάτα να ταΐζεις παράσιτα και άσε τα παιδιά σου να δουλέψουν !!!
Πληρωμές με κάρτες
Έγινε πολλή συζήτηση για πληρωμή των γιατρών με κάρτες και για επέκταση της χρήσης των καρτών, σαν μέτρο κατά της φοροδιαφυγής. Σκέφτηκαν στην κυβέρνηση μία μπούρδα (ως συνήθως) και τσιμπήσαμε όλοι; Συγγνώμη, αλλά τη βλακεία του μέτρου ακόμη δεν την είδατε; Δεν θα αναγνωρίζονται οι αποδείξεις (λένε), αν δεν είναι με κάρτα! Οι ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ; Πώς φοροδιαφεύγεις όταν έχεις κόψει ΑΠΟΔΕΙΞΗ; Και πώς εμποδίζεται να δώσει μετρητά αυτός που ΔΕΝ θέλει απόδειξη; Αν κάποιος πληρώσει τον υδραυλικό χωρίς απόδειξη, επειδή έτσι κοστίζει φθηνότερα, δεν μπορεί να δώσει μετρητά; Τόσο αφελείς είμαστε;
Η φοροδιαφυγή δεν αντιμετωπίζεται με τεχνάσματα (κάρτες, ταμειακές μηχανές, bar code και στα περίπτερα). Η φοροδιαφυγή, και αυτό είναι γνωστό εδώ και χρόνια, τότε που δεν υπήρχε ακόμη διαδίκτυο και κινητά τηλέφωνα και Η/Υ και τόσα άλλα καλούδια, αντιμετωπιζόταν πάντα με δύο όπλα:
Την αυστηρή τιμωρία
Την εξάλειψη των λόγων που την προκαλούν.
Το δεύτερο είναι πιο σημαντικό από το πρώτο. Όταν κάποιος υπερφορολογείται, όταν θεωρεί ότι οι φόροι σπαταλώνται για να τραφεί ένα άχρηστο κράτος, θα ψάξει και θα βρει τρόπους να φοροδιαφύγει. Και η επιστήμη της απάτης, προηγείται της επιστήμης του ελέγχου …
Έτσι μόνο χτυπιέται η φοροδιαφυγή: Με χαμηλή φορολογία. Τόσο χαμηλή, που να θεωρείται αντικοινωνική συμπεριφορά η φοροδιαφυγή και να είναι λογική η σκληρή τιμωρία της. Και με ένα απλό φορολογικό σύστημα.
Θα κυνηγάμε αποδείξεις ή θα σοβαρευτούμε;
Σε μία εποχή που ο κόσμος μειώνει την κατανάλωση χαρτιού, για λόγους οικολογικούς, στην Ελλάδα την αυξάνουμε! Κάθε οικογένεια κάνει συλλογή αποδείξεων (που δεν διαβάζονται μετά από λίγα χρόνια), για μείωση τάχα της φοροδιαφυγής. Το κέρδος για τα δημόσια έσοδα, είναι μηδενικό. Αφού, μία επιχείρηση που δουλεύει με 10-20% καθαρό κέρδος, αρκεί να περιορίσει κατά 10-20% την έκδοση αποδείξεων, για να μην πληρώνει ούτε ένα ευρώ φόρο και για να καταβάλλει ελάχιστο μόνο μέρος του ΦΠΑ που αναλογεί.
Από ανθρώπους που δεν έχουν ποτέ καταλάβει τα λογιστικά μιας επιχείρησης και πώς π.χ. λειτουργεί ο ΦΠΑ (εισροές-εκροές) ακούμε «σοφίες» για αυτόματη απόδοση του ΦΠΑ όταν κόβεται η απόδειξη. Μόνο που οι «φωστήρες» αγνοούν ότι δεν οφείλεται ολόκληρος ο ΦΠΑ της απόδειξης. Αλλά μόνο η διαφορά από τον «ΦΠΑ εισροών» (τον ΦΠΑ που κατέβαλε η επιχείρηση για αγορές και δαπάνες).
Σκέφτηκαν πριν 2 χρόνια οι «φωστήρες», οι ίδιοι που ποτέ δεν αξιοποίησαν τις ετήσιες καταστάσεις Πελατών – Προμηθευτών για διασταύρωση, να τις κάνουν μηνιαίες. Και κατάφεραν να κάνουν το σύστημα τόσο μπερδεμένο, που τελικά τις έκαναν τριμηνιαίες και οι καταστάσεις τους 2014 (μετά από πολλές αναβολές) υποβλήθηκαν στα τέλη του 2015. Όφελος μηδέν, αλλά απίστευτος όγκος επί πλέον δουλειάς για τα λογιστήρια, ενώ τα λάθη σχεδιασμού είναι τόσα, που το σύστημα δεν μπορεί να λειτουργήσει για διασταυρώσεις. Άλλαξαν ένα σύστημα μέτριο και το έκαναν εντελώς άχρηστο!
Η επιστήμη της απάτης προηγείται της επιστήμης του ελέγχου. Το είπαμε ξανά αυτό, είναι για να το εμπεδώνετε. Και πώς αντιμετωπίζονται τα παραπάνω; Αυτό είναι ένα εύλογο ερώτημα και η απάντηση είναι απλή:
Αντί οι ελεγκτές της Εφορίας να είναι τον περισσότερο χρόνο στα γραφεία, βάζοντας υπογραφές και σφραγίδες, και αντί να έχουν να ελέγξουν εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις, να γίνει μείωση του αριθμού των ελεγχομένων επιχειρήσεων. Μείωση μεγάλη, σε ποσοστό 90% τουλάχιστον.
Το πώς, θα το διαβάσετε στη συνέχεια.
Μείωση και Κατάργηση Φόρων
Είναι δυνατή η μείωση των φορολογικών συντελεστών; Οι περισσότεροι απαντούν πως είναι. Και εξηγούν ότι αυτό δεν σημαίνει μείωση των κρατικών εσόδων, αλλά αύξηση, λόγω μείωσης φοροδιαφυγής και κυρίως λόγω αύξησης εισοδημάτων, χάρη στην αύξηση των επενδύσεων και των επιχειρήσεων, και τελικώς του ΑΕΠ.
Όμως εγώ θα πάω παραπέρα. Ισχυριζόμενος ότι είναι εφικτή η σχεδόν πλήρης κατάργηση των αμέσων φόρων (του φόρου εισοδήματος). Αφήνω την απόδειξη του ισχυρισμού αυτού (με αριθμούς και πίνακες) για παρακάτω. Στο σημείο αυτό, θα σταθώ στο γιατί. Επειδή πολύ απλά, ο Έλληνας είναι μαθημένος να ζει ελεύθερα.
Δεν είναι δυνατό να θέλεις να εργαστεί αποδοτικά ο Έλληνας, όταν ασφυκτιά υφιστάμενος περιττούς ελέγχους και φρικτή γραφειοκρατία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος Έλληνας που εδώ νοιώθει να πνίγεται, μεταναστεύει στις ΗΠΑ και εκεί ευημερεί. Γιατί εκεί μπορεί να εργαστεί ελεύθερα, με κανόνες σαφείς και σταθερούς. Δεν μπορεί να ζητάς από έναν επιχειρηματία να χάνει το μισό χρόνο του ασχολούμενος με το Δημόσιο και ψάχνοντας να βρει ποιος Νόμος ισχύει σήμερα.
Θες να εισπράξεις (σαν κράτος) χρήματα από αυτόν; Πες του «τόσα θέλω το χρόνο». Όπως του λέει αυτός που του νοικιάζει ένα ακίνητο. Αυτός θα κάνει τους υπολογισμούς του, όπως κάνει με το νοίκι και τα λοιπά του έξοδα και θα αποφασίσει αν τον συμφέρει να ξεκινήσει την επιχείρησή του ή όχι.
Αν βγάλει λιγότερα από όσα υπολόγιζε, δεν θα παραπονεθεί σε κανέναν. Αν βγάλει περισσότερα, χαλάλι του. Δεν θα χάσει τίποτα το κράτος. Άλλωστε δεν είναι καν σίγουρο ότι πάντα θα βγάζει περισσότερα. Και από την άλλη, αν βγάζει περισσότερα για 4-5 χρόνια, μπορείς να του ζητήσεις αναπροσαρμογή του φόρου. Έτσι κάνουν χώρες όπως η Ελβετία, όσο κι αν αυτό σας φαίνεται απίστευτο. Στο μεταξύ, το κράτος δεν θα εισπράξει ούτε μία χρονιά λιγότερα από όσα υπολόγιζε. Δηλαδή, θα προϋπολογίζει με ακρίβεια τα έσοδά του, όχι όπως τώρα, με υποθέσεις που βασίζονται σε «λογαριασμούς του ποδαριού» και σε «Greek Statistics».
Κάνε λοιπόν εσύ (το κράτος) τους υπολογισμούς σου, φτιάξε τους πίνακες και τις νόρμες σου, συζήτα το και μαζί του ΠΡΙΝ ξεκινήσει, έτσι όπως γίνεται σε κράτη όπου ο Εφοριακός δεν τολμάει να απλώσει χέρι (ή να ρωτήσει αν «θα πιούμε καφέ» όπως έκαναν κάποτε) επειδή ξέρει ότι το χέρι του ΘΑ ΚΟΠΕΙ. Και πες στον επιχειρηματία το ποσό που θες να εισπράττεις από αυτόν κάθε χρόνο, να ξέρει κι αυτός, να ξέρεις κι εσύ.
Ούτε βιβλία ούτε τιμολόγια ούτε αποδείξεις, ο καθένας κάνει μόνο την ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ του: Το κράτος εισπράττει για να μπορεί να ξοδεύει και ο επιχειρηματίας πουλάει για να ζει και να κερδίζει.
Αν δεν καταλάβατε ακόμη την διαφορά, θα σας το εξηγήσω με ένα ανάποδο παράδειγμα: Φανταστείτε ότι μου νοικιάζετε ένα ακίνητο, για να το κάνω μαγαζί. Και ότι αντί να υπογράψουμε ένα συμφωνητικό και κάθε μήνα να σας δίνω το νοίκι, φανταστείτε ότι υπάρχει ένας Νόμος που απαιτεί να ελέγχετε συνεχώς το πώς δουλεύω, πόσο πουλάω, αν κρατώ καλά τους λογαριασμούς μου, αν έχω τα βιβλία μου σε τάξη, αν … αν … αν …
Θα έπρεπε και εσείς και εγώ να απασχολούμε άτομα για να κάνουν μία δουλειά που είναι περιττή και για τους δυο μας.
Ακόμη κι αν ζητούσατε μεγαλύτερο νοίκι (για να καλύψετε τα αυξημένα σας έξοδα), εγώ θα σας έλεγα ότι δεν με ενδιαφέρει και θα έψαχνα άλλο μαγαζί. Πού θα ήταν το άλλο μαγαζί; Εκεί που είναι σήμερα οι έδρες των επιχειρήσεων που σιχάθηκαν το ελληνικό φορολογικό σύστημα: Στο ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ή πουθενά.
Διαφορετικά θα καταλήγαμε στο άλλο που γίνεται σήμερα. Θα προσπαθούσα να σας κρύψω τι κάνω, οπότε πάλι θα χάνατε.
Αν δεν καταλάβατε το παράδειγμα, δεν πειράζει, πάλι φίλοι θα είμαστε. Αλλά δεν θα διαφωνήσετε ότι ο Έλληνας έχει χιλιάδες λόγους να φοβάται και να μισεί την λέξη «Εφορία». Ότι την βλέπει σαν κακό συνεταίρο, που του τραβάει χρήματα χωρίς να προσφέρει απολύτως τίποτα …
Αν όμως καταλάβατε το σκεπτικό της πρότασής μου, βρήκατε και πώς συνδέεται με την Ελληνική ψυχοσύνθεση: «Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς τους φίλους». Καθαροί (και απλοί) λογαριασμοί, κάνουν κράτος και επιχειρηματίες συνεργάτες, προς όφελος της Πατρίδας.
Ίσως προσέξατε ότι μιλώ μόνο για επιχειρηματίες. Δεν είναι λάθος. Δεν υπάρχει κανένας σοβαρός λόγος για να γίνεται φορολόγηση μισθωτών (ή συνταξιούχων ή μικρών αγροτών) και να αυξάνουμε τους περιττούς μηχανισμούς.
Θέλει το κράτος να εισπράξει χρήματα και από αυτούς; Ας ορίσει ένα ετήσιο ποσό να τελειώνουμε. Όσο κι αν είναι το ποσό αυτό (παράλογο δεν θα είναι, επειδή δεν χρειάζεται να είναι), θα το πληρώνουν όλοι αδιαμαρτύρητα, ξέροντας ότι έτσι δεν θα ασχοληθούν με εφορίες, δηλώσεις, αποδείξεις και ότι άλλο μας χαλάει τη διάθεση κάθε χρόνο (ή και συχνότερα).
Θα είναι άδικο το να πληρώνουν όλοι τα ίδια, ανεξαρτήτως μισθού; Ε, και; Αν είναι μικρό το ποσό δεν θα ενοχλείται κανείς. Μόνο αν είναι μεγάλο το ποσό θα τίθεται θέμα δικαιοσύνης. Γκρινιάζει κανείς σήμερα που πληρώνουμε όλοι την ίδια τιμή βενζίνης; Μήπως θα προτιμούσατε, για λόγους δικαιοσύνης, να έχουμε διαφορετικές τιμές στη βενζίνη, στα ποτά ή στα τσιγάρα, ανάλογα με τα εισοδήματα καθενός;
Ανέφερα επίτηδες αγαθά που το μεγαλύτερο μέρος της τιμής τους είναι φόρος. Για να σας πω ότι το δίκαιο δεν είναι πάντα και το σωστό. Και σωστό είναι αυτό στο οποίο μπορούμε να συμφωνήσουμε. Αν δεν συμφωνήσουμε, δεν πάμε παραπέρα, θα ψάχνουμε το δίκαιο στον αιώνα τον άπαντα. Χωρίς κανένα πρακτικό όφελος για τη ζωή μας.
Πόσα πρέπει να είναι τα έσοδα του κράτους;
Θα μπορούσα να γράψω «λιγότερα από όσα είναι σήμερα», εννοώντας να μειωθούν τα χαράτσια και γενικά η βαριά φορολογική επιβάρυνση. Αλλά ή θα με λέγατε ανόητο, αφού τα σημερινά δημόσια έσοδα μετά βίας καλύπτουν τα έξοδα, ή θα με λέγατε «λαϊκιστή».
Ούτε λαϊκιστής είμαι ούτε και βλάκας. Μπορούμε να πληρώνουμε (συνολικά) τους ίδιους φόρους και να μας κοστίζει λιγότερο. Πώς; Μειώνοντας άλλους παράγοντες κόστους.
Για σκεφθείτε τι σημαίνει για μία μικρή επιχείρηση το να μην κρατάει βιβλία, να μην έχει λογιστή. Δεν είναι μόνο η μείωση του κόστους αυτού, είναι ότι ο επιχειρηματίας θα έχει περισσότερο χρόνο για τη δουλειά του (αντί να τρέχει σε Εφορίες).
Είναι win-win αυτό; Σχεδόν … Κάποιοι Λογιστές θα χάσουν τη δουλειά τους. Ιδίως οι Φοροτεχνικοί (που τείνουν να γίνουν περισσότεροι από τους Λογιστές). Αλλά ας αφήσουμε τη χώρα να προοδεύσει (αν προοδεύει με το σύστημα που προτείνω) και θα βρουν όλοι οι Λογιστές και οι Οικονομολόγοι εργασίες περισσότερες και πιο ευχάριστες και ουσιαστικές.
Και τα έξοδα θα μειωθούν (άρα και η συνολική φορολογική επιβάρυνση). Διότι το ΥπΟικ θα μπορεί να λειτουργήσει με το 1/10 του προσωπικού που έχει σήμερα. Και ας με συμπαθούν οι υπάλληλοι του ΥπΟικ, υπάρχουν όμως και καλύτερες δουλειές από το να πατάς όλη μέρα σφραγίδες ή να μαλώνεις με τους φορολογούμενους.
2. Ένα απλό φορολογικό σύστημα
Για κάθε πρακτικό σκοπό, θα προσπαθήσω να αποδείξω ότι με το νέο σύστημα, το κράτος θα έχει έσοδα 44 δις ετησίως. Το 2015, τα κάθε φύσεως ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ έσοδα ανήλθαν σε 39,7 δις, και η πρόβλεψη για το 2016 είναι 41,8 δις.
Θα μπορούσε να πει κάποιος (βιαστικός): «Δηλαδή, αυξάνεις αντί να μειώνεις; Μας κοροϊδεύεις; Πού είναι η μείωση των φόρων;»
Μην ανησυχείτε, και τα ίδια να πληρώνετε σε φόρους, πάλι κερδισμένοι θα είστε. Εκτός αν δεν μετρήσατε ποτέ, πόσο σας κοστίζουν τα λογιστήρια και η εταιρική γραφειοκρατία, οι χαμένες ώρες και ημέρες στις Εφορίες και η αβεβαιότητα για το αύριο.
Υπόσχομαι ότι στο τέλος, θα έχετε ένα αποτέλεσμα που θα μειώνει σημαντικά ΚΑΙ τους φόρους που πληρώνετε σήμερα. Ιδίως οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι, οι αγρότες και οι μικροί επαγγελματίες.
Επιτρέψτε μου λοιπόν αυτήν την βασική παραδοχή: Ότι πρέπει με το νέο σύστημα να συγκεντρώνονται 44 δις. Για να μιλάμε έχοντας μία βάση. Για να δούμε αν η πρόταση είναι ρεαλιστική. Ότι δεν θα χρεοκοπήσουμε πειραματιζόμενοι.
Το ότι τα έσοδα αυτά θα αυξάνονται, όσο αυξάνεται το ΑΕΠ, είναι επόμενο (αυτός είναι και ο στόχος του νέου συστήματος) και αν έχουμε περισσότερα έσοδα, ας αποφασίσουμε τότε αν θέλουμε τόσο πολλά ή πώς θα τα διαχειριστούμε.
Σύντομη περιγραφή των προτεινομένων μέτρων
Βάση των μέτρων είναι η κατάργηση της άμεσης φορολογίας για όλες τις επιχειρήσεις πλην Α.Ε., με ταυτόχρονη εφαρμογή των παρακάτω:
1. Πλήρης κατάργηση Φορολογικών Βιβλίων και Στοιχείων, επιβολή τεκμαρτού φόρου σε όλες τις ΜΜΕ.
2. Φορολογικά Βιβλία και Στοιχεία χρησιμοποιούν μόνο οι Μεγάλες Επιχειρήσεις, φορολογούμενες με ενιαίο φόρο 10% επί των καθαρών κερδών τους συν 5% επί των μερισμάτων.
3. Επιβολή «Φόρου Πολιτών» σε κάθε Πολίτη της χώρας, άνω των 18 ετών.
4. Επιβολή «Μετοικίου» σε κάθε νόμιμο μετανάστη.
5. ΦΠΑ 5-10% στις πωλήσεις προϊόντων και υπηρεσιών των Μεγάλων Εταιρειών.
6. Επιβολή δασμών 15% στις εισαγωγές από τρίτες χώρες
7. Κατάργηση φόρων κληρονομίας και μεταβίβασης.
8. Κατάργηση κάθε Φόρου σε τόκους, μισθώσεις και λοιπές συναλλαγές, πλην των αναφερομένων.
9. Κατάργηση κάθε Φόρου για Μισθωτούς, Συνταξιούχους και μικρές Αγροτικές και Οικιακές Επιχειρήσεις.
10. Κατάργηση τεκμηρίων, Τελών Κυκλοφορίας και λοιπών φόρων κάθε ιδιωτικής ή δημόσιας χρήσης οχήματος, με αντίστοιχη αύξηση της φορολογίας καυσίμων.
11. Φόροι και τέλη κατοικίας επιβάλλονται μόνο από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με απόφαση των τοπικών αρχών και είναι αυστηρά ανταποδοτικοί.
12. Μετάταξη ή απόλυση του πλεονάζοντος προσωπικού του Υπουργείου Οικονομίας
Φόρος Μεγάλων Επιχειρήσεων
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: Υπάρχουν μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις. Οι μικρές και μεσαίες μπορούν να φορολογούνται με βάση ένα σύστημα τεκμαρτό (χωρίς τήρηση βιβλίων και χωρίς υποχρεώσεις ΦΠΑ) το οποίο θα εξηγήσουμε παρακάτω.
Οι μεγάλες επιχειρήσεις, δηλαδή οι επιχειρήσεις του μεγάλου κεφαλαίου (δηλαδή οι Α.Ε. με μετοχικό κεφάλαιο άνω των 5.000.000 ευρώ, ανεξαρτήτως τζίρου, προσωπικού ή κερδών) να τηρούν βιβλία διπλογραφικά, υπαγόμενες σε ΔΟΥ Α.Ε. Μόνο αυτές. Διότι μόνο αυτές αξίζει πραγματικά να ελέγχονται τακτικά. Όχι σαν τιμωρία, κάθε άλλο. Αλλά για τον απλό λόγο ότι «μεγάλα καράβια, μεγάλες φουρτούνες». Και αφ’ ενός η κερδοφορία τους δεν είναι δεδομένη, ώστε να υπάγονται σε τεκμαρτό, αφ’ ετέρου επειδή οι Α.Ε. πρέπει να ελέγχονται και για λόγους προστασίας των μετόχων τους, από αυθαιρεσίες της διοίκησης ή της πλειοψηφίας. Και ο έλεγχος θα είναι πιο εύκολος, αφού οι ελεγκτές του ΥπΟικ, θα έχουν ως αντικείμενο ελέγχου μόνο αυτές, δηλαδή πολύ λιγότερο (αλλά και ουσιαστικό) έργο.
Ο συντελεστής φορολόγησης πρέπει να είναι σταθερός και χαμηλός. Το ίδιο και ο ΦΠΑ. Έτσι ώστε οι μεγάλες εταιρείες που θα επενδύσουν στη χώρα, να είναι ανταγωνιστικές. Ο υπολογισμός λέει ότι ο φόρος εισοδήματος, μπορεί να είναι μόνο 10% συν 5% επί των διανεμητέων μερισμάτων. Και ο ΦΠΑ, να είναι μόνο 10% ο υψηλός και 5% ο χαμηλός.
Θα ρωτήσει κάποιος: Και πώς ελέγχεται μία εταιρεία, όταν συναλλάσσεται με άλλες επιχειρήσεις που δεν κρατούν βιβλία; Ή όταν δεν ελέγχεται η δαπάνη της μισθοδοσίας της; Η απάντηση είναι απλή. Με τον ίδιο τρόπο που ελέγχεται ο κάθε απατεώνας:
Με πολύ αυστηρές ποινές, που φτάνουν ως την αφαίρεση άδειας. Διότι, όποιος τολμά να κλέψει, με τόσο χαμηλή φορολόγηση, πρέπει να τιμωρείται ανελέητα.
Και τι γίνεται με τους Εφοριακούς που θα ήθελαν το λαδάκι τους για να κάνουν στραβά μάτια; Το ίδιο ακριβώς: Σκληρή και ανελέητη τιμωρία. Διότι ο Δ.Υ. πρέπει να είναι υπόδειγμα εργατικότητας και εντιμότητας. Όποιος δεν μπορεί να εργαστεί έτσι, ας ψάξει αλλού δουλιά, όχι στο Δημόσιο.
Τα συνολικά έσοδα από τον Φόρο Μεγάλων Επιχειρήσεων (περιλαμβανομένου του ΦΠΑ) υπολογίζονται σε 6 δις ετησίως.
Φόρος Μικρών & Μεσαίων Επιχειρήσεων
Οι Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ) απαλλάσσονται πλήρως από την υποχρέωση τήρησης Φορολογικών Βιβλίων και Στοιχείων, καθώς και από τον ΦΠΑ (όσον αφορά τον ΦΠΑ θεωρούνται ως «τελευταίοι αποδέκτες»). Όλες οι φορολογικές τους υποχρεώσεις εξαντλούνται με την καταβολή του τεκμαρτού φόρου. Όποιος διαφωνεί, όποιος νομίζει ότι έτσι θα πληρώνει περισσότερα, ας κρατάει βιβλία. Αλλά μην τον πιάσουμε να κλέβει, γιατί θα μετανοιώσει.
Και πώς υπολογίζεται τεκμαρτά ο φόρος; Με βάση τα χαρακτηριστικά κάθε δραστηριότητας:
1. Το είδος της
2. Την περιοχή
3. Το κόστος του επαγγελματικού χώρου (ενοίκιο)
4. Το μέγεθος
Διαφορετικό φόρος αντιστοιχεί (πχ) σε έναν παιδίατρο που έχει την έδρα του στο Κολωνάκι, από το να ήταν στο Πέραμα ή στη Γαύδο, για να καταλάβετε πώς συνδυάζονται το 2ο και 3ο χαρακτηριστικό. Άλλος φόρος για το περίπτερο στο Σύνταγμα και άλλος για το περίπτερο σε μια γειτονιά.
Ο προσδιορισμός των τεκμηρίων αυτών θα απαιτήσει χιλιάδες αθρωποημέρες εργασίας, για τις υπηρεσίες του ΥπΟικ. Δεν πειράζει, υπάρχουν χιλιάδες άτομα, για να καταρτίσουν τους πίνακες αυτούς, με βάση τα στοιχεία προηγουμένων ετών (ανά επάγγελμα, περιοχή κλπ). Σε 6-12 μήνες θα έχουμε όλα τα στοιχεία που χρειάζονται. Για πολλά από τα επαγγέλματα, οι αποφάσεις μπορούν να παρθούν μέσα στο 1ο τρίμηνο.
Τα συνολικά έσοδα από τον Φόρο ΜΜΕ (περιλαμβανομένου του ΦΠΑ) υπολογίζονται σε 7,5 δις ετησίως. Δηλαδή, στόχος είναι το να συγκεντρώνονται λιγότερα από ότι σήμερα, κατά 20-25%. Η ελάττωση αυτή κάνει και τον στόχο πιο εύκολο και εφικτό.
Φόρος Πολίτη (Πολιτικός φόρος)
Κάθε πολίτης άνω των 18 ετών, που δεν έχει στερηθεί τα πολιτικά του δικαιώματα, θα πρέπει να καταβάλλει ετησίως προς την Πολιτεία (σε δόσεις) το ποσό των 1.500 ευρώ.
Η καταβολή του ποσού αυτού είναι η βασική υποχρέωση κάθε πολίτη προς την Πολιτεία, ως αντάλλαγμα των υπηρεσιών που αυτή παρέχει σε όλους τους Πολίτες:
Ελάχιστη Σύνταξη
Ελάχιστες παροχές Υγείας
Επίδομα Ανεργίας / Ανικανότητας προς Εργασία
Δωρεάν παροχές Παιδείας
Δημόσιες Υπηρεσίες
Δημόσια Τάξη
Εθνική Άμυνα
Απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή, όσοι δεν είναι σε θέση να καταβάλλουν το ποσό αυτό (πχ ένας άνεργος).
Με βάση τα σημερινά δεδομένα (απασχολούμενοι – ενεργοί οικονομικά πολίτες), το ποσό που μπορεί να συγκεντρώνεται από τον φόρο αυτό, ανέρχεται σε 8 δις περίπου (ετησίως).
Πώς είπατε; Σας φαίνονται πολλά τα 1.500 ευρώ; Ελάτε να μετρήσουμε μαζί τι πληρώνετε σήμερα: Σε ένα καθαρό μισθό των 600 ευρώ (ναι, μόνο 600), οι κρατήσεις του ΙΚΑ (εργοδότη και εργαζομένου) ανέρχονται σε 250 ευρώ περίπου. Δηλαδή 3.000 ευρώ ετησίως. Το διπλάσιο !
Με το νέο σύστημα, ο μισθωτός απαλλάσσεται πλήρως από τη φορολόγηση, αλλά και από τις κρατήσεις, ενώ απολαμβάνει δωρεάν υγεία και βασική σύνταξη. Και αντί για 3.000 ευρώ ετησίως (και πολύ περισσότερο αν ο μισθός του είναι πάνω από 600 ευρώ που έθεσα σαν κατώφλι), επιβαρύνεται μόνο με 1.500 ευρώ, με το νέο σύστημα[9]. Και όχι μόνο αυτό: Αφού 850 στοίχιζε ως τώρα στον εργοδότη του, 850 θα εισπράτει με το νέο σύστημα. Θα έχει και αύξηση μισθού!
Ο μισθωτός των 600 ευρώ, με το νέο σύστημα, θα πληρώνει τα μισά από όσα πλήρωνε, θα έχει κέρδος 1.500 ευρώ ! Πόσο μάλλον αυτοί που έχουν υψηλότερο μισθό. Παρακαλώ, μην αρχίσετε τη μουρμούρα γιατί να πληρώνει τα ίδια αυτός που παίρνει 600 ευρώ με αυτό που παίρνει 3.000.
1. Επειδή αν θέλαμε ένα «δίκαιο» (αναλογικό) σύστημα θα χάναμε την απλότητα και θα μας κόστιζε πολύ πιο ακριβά.
2. Το είπαμε ήδη: Αν είναι μικρό το ποσό δεν ενοχλείται κανείς. Μόνο αν ήταν μεγάλο, θα ψάχναμε το δίκαιο. Γκρινιάζει κανείς σήμερα που πληρώνουμε όλοι την ίδια τιμή για την βενζίνη ή τα τσιγάρα ή το κρέας;
Φόρος Μετοίκου («Μετοίκιο»)
Κάθε Μέτοικος (πολίτης άλλης χώρας της Ε.Ε. ή νόμιμος μετανάστης από τρίτη χώρα, κάτοχος άδειας παραμονής και εργασίας) άνω των 18 ετών, θα πρέπει να καταβάλλει ετησίως προς την Πολιτεία (σε δόσεις) το ποσό των 3.000 ευρώ.
Ειδικά για τους ευρισκόμενους ήδη στην Ελλάδα νόμιμους μετανάστες, το ποσό αυτό μειώνεται σε 2.000 ευρώ ετησίως, για τα τρία (3) πρώτα έτη.
Κάθε Μέτοικος (νόμιμος μετανάστης από τρίτη χώρα, κάτοχος άδειας παραμονής) άνω των 12 ετών, πρέπει να καταβάλλει ετησίως προς την Πολιτεία (σε δόσεις) το ποσό των 1.500 ευρώ.
Η καταβολή του ποσού αυτού είναι η βασική υποχρέωση κάθε Μετοίκου προς την Ελληνική Πολιτεία, ως αντάλλαγμα του κόστους που επωμίζεται η Πολιτεία για την παραμονή του και των υπηρεσιών που αυτή παρέχει σε όλους τους Μετοίκους:
Ελάχιστες παροχές Υγείας
Επίδομα Ανεργίας / Ανικανότητας προς Εργασία
Δωρεάν παροχές Παιδείας
Δημόσιες Υπηρεσίες
Δημόσια Τάξη
Εθνική Άμυνα
Απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή, μόνο όσοι λόγω ατυχήματος ή προβλήματος υγείας που έχουν ως αποτέλεσμα την ολική ή μερική ανικανότητα προς εργασία, δεν είναι σε θέση να καταβάλλουν το ποσό αυτό. Είναι πολλά; Μα, όπως εξηγήσαμε ήδη, 3.000 πληρώνει το χρόνο σε κρατήσεις, αυτός που παίρνει 600 (μόνο) καθαρά κάθε μήνα.
Με βάση τα σημερινά δεδομένα, το ποσό που συγκεντρώνεται από το «Μετοίκιο», μπορεί να ανέρχεται σε 1,5 δις περίπου (ετησίως).
Φορολόγηση Μισθωτών – Συνταξιούχων – Αγροτών
Με τον «Πολιτικό Φόρο» καταργούνται μία σειρά σημερινοί φόροι, όπως ο Φόρος Μισθωτών Υπηρεσιών (ΦΜΥ), το Τέλος Επιτηδεύματος, οι υποχρεωτικές Ασφαλιστικές Εισφορές και κάθε άλλη κράτηση ή τέλος, και όλοι οι Φόροι Υπέρ Τρίτων, πλην όσων σαφέστατα ορίζονται από το νέο Φορολογικό Σύστημα.
Καταργείται επίσης η φορολόγηση των συνταξιούχων, και η φορολόγηση των Αγροτικών Εισοδημάτων και των μικρών οικιακών επιχειρήσεων, πλην όσων υπάγονται σε Φόρο ΜΜΕ (λόγω μεγέθους).
Φόροι Ακίνητης Περιουσίας – ΕΝΦΙΑ κλπ
Καταργούνται όλοι οι φόροι που σχετίζονται με την ακίνητη περιουσία, περιλαμβανομένων και των φόρων μεταβίβασης και κληρονομιάς.
Παραμένει μόνο η υποχρέωση των Πολιτών για την πληρωμή Δημοτικών Φόρων (ΔΦ), που ορίζονται από τους ίδιους τους Δήμους, έχοντας υπ’ όψιν ότι:
1. Οι Δημοτικοί Φόροι επιβάλλονται από κάθε Δήμο, με απόφαση των Δημοτικών Αρχών, και αποτελούν την μόνη πηγή εσόδων τους.
2. Οι κατά τόπους Δημοτικές Αρχές, ανάλογα με τα έσοδά τους (προερχόμενα από τους ΔΦ που ορίζουν οι ίδιες) καθορίζουν και τις «Δημοτικές Παροχές» που παρέχουν στους Δημότες τους.
3. Ως ελάχιστες Δημοτικές Παροχές, νοούνται η φροντίδα των δημοσίων χώρων και δρόμων, η καθαριότητα, τα Κ.Ε.Π. και οι λοιπές Δημοτικές Υπηρεσίες, ο Δημοτικός Φωτισμός και η Αποκομιδή Σκουπιδιών / Αποχέτευση.
Στις μεταβιβάσεις και κληρονομιές εφαρμόζεται μόνο ένα χαμηλό τέλος, για την κάλυψη του γραφειοκρατικού κόστους (και μόνο αυτού).
Ειδικός Φόρος Καυσίμων (ΕΦΚ)
Τα Τέλη Κυκλοφορίας αυτοκινήτων κάθε χρήσης, ΙΧΕ και ΔΧΕ, καταργούνται. Καταργούνται επίσης τα τέλη μεταβίβασης μεταχειρισμένων αυτοκινήτων. Η απώλεια κρατικών εσόδων αναπληρώνεται με την αύξηση του Ειδικού Φόρου Καυσίμων.
Με τον τρόπο αυτό:
1. Μειώνεται η γραφειοκρατία και η απασχόληση ΔΥ.
2. Φορολογούνται τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν και αυτά που καταναλώνουν πολλά καύσιμα και όχι τα αυτοκίνητα των κατωτέρων οικονομικά στρωμάτων, που χρησιμοποιούνται αραιά.
3. Παύει η κατάθεση πινακίδων, που μόνο αποτέλεσμα είχε την αναγκαστική απαξίωση περιουσίας πολιτών (που δεν μπορούσαν να πληρώνουν υψηλά τέλη ενώ κυκλοφορούσαν ελάχιστα), αλλά και την απώλεια εσόδων.
4. Παύει η άδικη επιβάρυνση των παλαιών ΙΧΕ μεγάλου κυβισμού, που θεωρούνταν είδος πολυτελείας, χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν η ηλικία, η τιμή αγοράς και η χρήση τους.
5. Φορολογούνται και τα αυτοκίνητα με ξένες πινακίδες (είτε ΙΧΕ που ανήκουν σε Έλληνες και ο αριθμός τους αυξήθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια, λόγω υψηλών τελών και τεκμηρίων, είτε ξένης ιδιοκτησίας ΙΧΕ, αλλά και φορτηγά / λεωφορεία που κυκλοφορούν στην Ελλάδα).
6. Τα δυσανάλογα βάρη, που θα προέκυπταν σε βάρος ΤΑΧΙ, φορτηγών και λεωφορείων, αντισταθμίζονται εύκολα με μείωση (μέχρι και μηδενισμού) του Φόρου ΜΜΕ που επιβαρύνει τους ιδιοκτήτες τους, ενώ και η φορολόγησή τους γίνεται πιο δίκαιη (αφού θα είναι ανάλογη των διανυομένων χιλιομέτρων).
7. Η χορήγηση πινακίδων κυκλοφορίας, για καινούργια ή μεταβιβαζόμενα ΙΧ και ΔΧ αυτοκίνητα, δεν αφορά πλέον τις ΔΟΥ, αλλά μόνο τις Αστυνομικές Αρχές.
Με βάση τα παραπάνω, τα δημόσια έσοδα που μέχρι σήμερα προέκυπταν από καύσιμα και τέλη κυκλοφορίας αλλά και τον φόρο εισοδήματος των αυτοκινητιστών (περίπου 8 δις κατά το 2015, από τα οποία 1 δις από ΤΚ, 4 δις από ΕΦΚ, 2 δις ΦΠΑ πετρελαιοειδών και 1 δις ΦΠΑ +φόρος εισοδήματος), μπορούν να αυξηθούν και να ανέλθουν σε 9 δις περίπου, με μέση αύξηση της τιμής των καυσίμων κατά 40-45 λεπτά μόνο, σε σχέση με τις τρέχουσες. Το επί πλέον 1 δις, δεν προκύπτει από αύξηση φορολογικών επιβαρύνσεων, αλλά μόνο από την αύξηση της κατανάλωσης και την έμμεση φορολόγηση αυτοκινήτων με ξένες πινακίδες.
Τεκμήρια
Τα κάθε είδους τεκμήρια εισοδήματος (κατοχή ΙΧΕ, σκάφους, πισίνας κλπ κλπ) καταργούνται. Ο λόγος είναι απλός:
Αφ’ ενός οι πολίτες φορολογούνται πλέον με άλλο τρόπο, αφ’ ετέρου (όπως θα δούμε παρακάτω) τα ακριβά αυτοκίνητα και λοιπά είδη πολυτελείας επιβαρύνονται είτε με εισαγωγικούς δασμούς είτε με τέλη ταξινόμησης.
Λοιποί Έμμεσοι Φόροι – Λοιπά Τέλη
Παραμένουν ως έχουν οι συνολικές επιβαρύνσεις (Φόρος + ΦΠΑ) Καπνού και Οινοπνευματωδών.
Καταργείται η φορολόγηση οινοπνευματωδών και προϊόντων καπνού που διατίθενται «χύμα».
Καταργείται κάθε άλλος έμμεσος φόρος.
Καταργούνται επίσης οι Φόροι σε τόκους, μισθώσεις και κάθε άλλη εμπορική συναλλαγή, πλην όσων αναφέρθηκαν ως τώρα.
Παραμένουν μόνον ορισμένες κατηγορίες τελών και εξόδων, που σχετίζονται με ιδιαίτερες επιβαρύνσεις του κράτους (πχ δικαστικά έξοδα, αγωγόσημα, τέλη αδειών οικοδομής, έξοδα μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων κλπ) ή με ποινές (πχ διοικητικά πρόστιμα).
Δασμοί Εισαγωγής
Επιβάλλεται εισαγωγικός δασμός 15 %, σε κάθε εισαγόμενο προϊόν που παράγεται σε τρίτες χώρες.
Επίσης, επί πλέον, επιβάλλονται τέλη ταξινόμησης 15%, σε ΙΧΕ (καινουργή) αυτοκίνητα, σκάφη άνω των 4 μ και αεροσκάφη ιδιωτικής χρήσης.
Από τους παραπάνω φόρους (και τον ΦΠΑ 10%) προβλέπεται η είσπραξη ποσού 10 δις ετησίως.
Στην προκειμένη περίπτωση, υπάρχει σημαντική αύξηση των εσόδων σε σχέση με τα σημερινά, που αφ’ ενός είναι δίκαιη, καθώς επιβαρύνει περισσότερο τους «έχοντες», αφ’ ετέρου λειτουργεί σε βάρος των εισαγωγών και ταυτόχρονα επιτρέπει τη μείωση του συνολικού φόρου εισοδήματος (μεγάλων και ΜΜΕ Επιχειρήσεων), καθώς και του ΦΠΑ.
Νομική αντιμετώπιση
Όποιος πολίτης δεν πληρώνει τους φόρους που αναλογούν, δεν διώκεται ποινικά, αλλά μόνο αστικά.
(Ο άτυχος ή αυτός που τα υπολόγισε στραβά, δεν θα χάσει την ατομική του ελευθερία.)
Αν όμως, κριθεί ότι μπορεί να πληρώσει, είτε εργαζόμενος (και όχι τεμπέλης) είτε επειδή έχει σημαντική περιουσία, θα αντιμετωπίζει κατασχέσεις αλλά και απώλεια πολιτικών δικαιωμάτων.
Όλοι οι Πολίτες έχουν δικαιώματα, αλλά και υποχρεώσεις. Όποιος σκόπιμα φοροδιαφεύγει, θα αντιμετωπίζεται ποινικά, χωρίς επιείκια, όπως καθένας που εξαπατά το Δημόσιο.
3. Απόδοση – Αριθμητικά δεδομένα
Πέρα από τα προφανή πλεονεκτήματα του συστήματος (απλοποίηση διαδικασιών και απελευθέρωση παραγωγικών δυνάμεων, προβλέψιμα έσοδα, μείωση κρατικών εξόδων, δυνατότητα επικέντρωσης ελέγχου στις πραγματικά μεγάλες επιχειρήσεις) πρέπει να ικανοποιούνται οπωσδήποτε και δύο βασικές και αναγκαίες συνθήκες:
1. Τα έσοδα να καλύπτουν τις ανάγκες του προϋπολογισμού
2. Να προκύπτει φορολογική ελάφρυνση για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις
Έσοδα με το νέο Σύστημα
Με βάση τα προηγούμενα, τα προβλεπόμενα κρατικά έσοδα, στο πρώτο έτος εφαρμογής του νέου συστήματος, με βάση τα σημερινά δεδομένα, ανέρχονται σε 44,0 δις. Επισημαίνεται ότι τα κάθε φύσεως ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ έσοδα του προϋπολογισμού 2015 ανήλθαν σε 39,7 δις, και η πρόβλεψη για το 2016 σε 41,8 δις.
Σημειώσεις
Όσον αφορά την επιβολή τεκμαρτού φόρου, το μέτρο κρίνεται ως απολύτως ανεκτό: Οι επιχειρήσεις προτιμούν να γνωρίζουν εκ των προτέρων τι έχουν να πληρώσουν, και ελαφρύνονται από το οικονομικό βέρος της τήρησης βιβλίων.
Ωστόσο, όποιος δεν επιθυμεί να υπαχθεί στο σύστημα αυτό, μπορεί να συνεχίσει την τήρηση βιβλίων, γνωρίζοντας ότι θα είναι αυστηρότατες οι ποινές για την φοροδιαφυγή.
Το μέτρο που (πολιτικά) θα προκαλέσει τις περισσότερες συζητήσεις, είναι αυτό του «πολιτικού φόρου», που πολλοί θα τον ονομάσουν «κεφαλικό». Τα 1.500 ευρώ για κάθε ενήλικο. Όμως, στην πραγματικότητα, πέρα από την απαλλαγή για τους απόρους, ο φόρος αυτός (για οικογένειες με εισόδημα) είναι αφ’ ενός πολύ μικρότερος των σημερινών επιβαρύνσεων (πχ ΦΜΥ, κρατήσεις, φόροι ακινήτων, ΦΠΑ 24% κλπ).
Η επιβάρυνση για τους οικονομικούς μετανάστες, είναι επίσης λογική, καθώς είναι απαραίτητη η ύπαρξη αντικινήτρων για να διακοπεί το μεταναστευτικό ρεύμα.
Εύκολα δεκτό, παρά τον αρχικό «ξεσηκωμό» θα γίνει και το νέο σύστημα για τον φόρο στα καύσιμα, αφού είναι δίκαιο να φορολογείται η χρήση του αυτοκινήτου (αλλά και η υψηλή κατανάλωση) και όχι η κατοχή.
Σε κάθε περίπτωση, οι κυβερνώντες που θα εφαρμόσουν το νέο σύστημα, ας θυμούνται όι η τηλεόραση δεν είναι για να στέλνουν Υπουργούς στα παράθυρα των Δελτίων (μαζί με 3-6 αντιπολιτευόμενους), αλλά και για να δίνουν συνεντεύξεις οι Πρωθυπουργοί και οι Υπουργοί. Και να ΕΞΗΓΟΥΝ …
ΥΓ. Όποιος θέλει να δει τα παραπάνω και σε πίνακες, ας ανοίξει τον παρακάτω σύνδεσμο (ΕΔΩ) και ας ανατρέξει στις σελ. 64-67
